چکیده:
مورفولوژی شهری یکی از مهمترین رویکردهای کالبدی به شهرهاست که از اواخر قرن نوزدهم میلادی جای خود را در میان سایر شاخه های علم، به عنوان یک دانش سازمان یافته باز کرده است. ریشه ها و بنیان های فکری حوزه، مورفولوژی و مکاتب عمده آن در این نوشتار توصیفی - تحلیلی مورد واکاوی قرار می گیرد. هدف این است که با شناسایی آرای مطرح در هر یک از این مکاتب و بررسی تطبیقی نظریه های موجود، پیش زمینه مطالعات آتی برای پژوهش گران مهیا شده و امکان انتخاب رویکردی مناسب به مطالعه منظر مصنوع فراهم شدند. تا از این راه در عمل نیز دست یابی به راهکارهای مناسب برنامه ریزی و طراحی شهری ممکن گردد. در این مقاله پس از شرح کوتاهی از موضوع، تعاریف مختلفی از مورفولوژی شهری ارائه شده و ضمن اشاره به مفهوم «گونه - ریخت شناسی» در ادبیات مطالعات شهری، به سه مکتب اصلی، مبانی فکری و نظریه پردازان هر کدام پرداخته شده است. آرای انتقادی برخی از منتقدین این حوزه، به ویژه آن چه که درباره محدودیت های کاربردی آن مطرح می شود در بخشی جداگانه مورد بررسی قرار گرفته و در انتها، اشتراکات و اختلافات این مکاتب و نتایجی که برای شناخت جنبه های شکلی شهرها و دخالت و طراحی در محیط های مصنوع قابل استخراج است آورده شده است.
خلاصه ماشینی:
"آرای انتقادی برخی از منتقدین این حوزه،بهویژه آنچه که دربارهیمحدودیتهای کاربردی آن مطرح میشود در بخش جداگانه مورد بررسی قرار گرفته و در انتها،اشتراکات و اختلافات این مکاتب و نتایجی که برای شناخت جنبههای شکلی شهرها و دخالت وطراحی در محیطهای مصنوع قابل استخراج است آورده شده است.
گونه-ریختشناسی ترکیب این دو است و(1)- dnats (2)- esir (3)- gninnepo میتوان آن را به صورت>>مطالعه و بررسی فرم شهرها براساس مطالعهی گونههای فضا و بنا<<تعریف نمود (289:1994,noduoM) 3-مکتبهای مورفولوژی شهری مورفولوژی شهری دارای سه مکتب اصلی است که البته لزوما با مکاتب شهرسازی،معماری و جغرافیایشهری به لحاظ زمانی یا پشتوانهی فکری و فلسفی مطابقت ندارد،بهویژه به این دلیل که این مکتبها ازسوی متخصصین رشتههای مختلف مطرح شدهاند.
پیروان این مکتب معتقدند که مطالعهی منظر شهری مبنای تئوری فرآیند ساخت شهر را تشکیل میدهدکه نه تنها تاریخ توسعهی شهری را توضیح میدهد،بلکه برنامهریزیهای آتی را نیز هدایت میکند و دانشجدیدی به نام>>مدیریت منظر شهری<<5را بوجود میآورد (145:1998,noduoM) .
(1)-کارکردگرایی (msilanoitcnuf) رویکردی به طراحی معماری است که در دورهی پس از جنگ جهانی دوم رواج یافت و به این مسئلهاشاره دارد که بهترین حالت درک و عمل معماری در یک زمینهی چند رشتهای امکانپذیر است،به گونهای که جنبههای روانشناسانه،اجتماعی و اقتصادی بناها باید به عنوان نیروهای خارجی تلقی گردند و به دست متخصصین حرفهای برای آنها چارهاندیشی شود (292:1994,noduoM) .
مکتب ایتالیایی یک بنیان نظری برای برنامهریزی و طراحی در چارچوبسنتهای کهن شهرسازی ارائه میکند،مکتب انگلیسی رویکردی علمی برای پژوهش چگونگی ساخت منظر مصنوعپیش مینهد و مکتب فرانسوی یک شیوهی جدید ترسیم میکند که بررسی منظر مصنوع را با نگاه نقادانه به تئوریطراحی ترکیب کرده است."