چکیده:
بانوگشسب تنها زن پهلوان ایرانی است که دربارۀ او و کردارهای پهلوانیاش، منظومهای مستقل شکل گرفته¬است. در میان منظومه¬های پهلوانی که پس از شاهنامۀ فردوسی به نظم درآمدهاند، دو منظومۀ برزونامه و بانوگشسبنامه در منطقۀ کوهمره سرخی رواج یافتهاست. روایت شفاهی موجود در این منطقه، آمیزشی از حماسه و باورهای اساطیری ساکنان آن است که واکاوی آن، افزونبر ثبت روایتی که پیش از این در هیج منبع و مأخذی بررسی و ثبت نشده¬است، بخشی از باورهای اساطیری مردم این منطقۀ کهن مسکونی را نشان می¬دهد. در این جستار، نخست روایت شفاهی رایج در منطقۀ کوهمره سرخی را براساس تحقیقات میدانی گزارش کردهایم و سپس به واکاوی شباهت¬ها و تفاوت¬های آن با روایت مکتوب پرداختهایم. علاوهبر این، کوشیدهایم تأثیر باورهای اساطیری و افسانه¬ای بومیان منطقه را در سیر روایت بررسی کنیم.
خلاصه ماشینی:
با توجه به اهميت شناخت روايت هاي گوناگون از يک داسـتان و تفـاوت هـاي آنها و همچنين آميخته شدن آن با فرهنگ ها و باورهاي ويژة منطقـه اي خـاص ، ضـروري است اين روايت شفاهي که تاکنون مکتوب نشده و از ديد پژوهشگران پنهان مانده اسـت ، ثبت ، تحليل و بررسي شود؛ چون اين روايت تفاوت هاي زيادي با ديگـر روايـت هـا دارد و ورود باورهاي اساطيري مردم در داستان ، در روند آن تأثير چشم گيري نهاده است .
٣- روايت شفاهي آنچه در پي مي آيد، روايتي از بانوگشسب نامه اسـت کـه توسـط چنـد تـن از گويشـوران (2) منطقة کوهمره سرخي استان فارس ، روايت شده است : رستم زني به نام گل اندام داشت و سال هاي سال با هـم بـه خـوبي و خوشـي زنـدگي مي کردند.
در اين بخش نيز روايت شفاهي به گونة ديگر است : چون رسـتم بـا بيـرون رفـتن بـانو مخالف است ، او سخني از نبرد آن روز نمي گويد و خود رستم نيز تنهـا بـه ميـدان نبـرد مي آيد.
تفاوت اساسي ديگري که ميان تيشتر (خـداي اسـاطير ايرانـي ) و تيشـتر بـه عنـوان موجودي مؤثر در اسطورة باروري اين منطقه ديده مي شـود، ايـن اسـت کـه در اسـاطير ايراني ، تيشتر با قرباني هاي مردم قوت مي گيرد و حتي خود اهورامزدا براي افزايش قـوت و قدرت او برايش قرباني مي کند (نک .