چکیده:
این پژوهش با جمعآوری مطالعات مرتبط با کودکان خیابانی ایران تلاش کرده است تا به جمعبندی و تحلیلی از یافتههای مربوط به عوامل خانوادگی مرتبط و پیامدهای خیابانیشدن کودکان در مطالعات دهة اخیر کشور بپردازد و در عین حال با توجه به نقاط قوت و ضعف مطالعات انجامشده برای پژوهشهای مفید در آینده راهگشا باشد. مطالعه از نوع مطالعات ثانویه است و به روش مرور نظاممند انجام شده است. پس از جستجوی بانکهای اطلاعاتی، مراکز علمی و سازمانهای مرتبط چهل پژوهش کمی وارد مطالعه شد. دادههای این مطالعات طبقهبندی و در مورد برخی از متغیرها که همگونی کافی وجود داشت، یافتهها فراتحلیل (متاآنالیز) شدند.نتایج نشان داد تعدادی از کودکان خیابانی در خانوادههای خود تحت آزارهای جسمی، جنسی و روانی قرار گرفتهاند و بخشی از خانوادههای کودکان درگیر اعتیاد، حبس و ازهمپاشیدگی و بیسرپرستی کودکان هستند. مجموعة یافتههای مربوط به وضعیت اقتصادی کودکان و خانوادههای آنها شامل اشتغال 80 درصد از کودکان خیابانی به کار، بالابودن بعد خانوار، شیوع بالای بیکاری و مشاغل کمدرآمد پدران، درآمد پایین خانواده و سطح پایین سواد والدین، ارتباط شرایط اقتصادی و فقر خانواده را با ورود کودکان به خیابان تأیید میکند. ترکیبی از عوامل اقتصادی و شرایط نامطلوب زندگی در خانواده مهمترین عوامل خیابانیشدن کودکان هستند. به علاوه، ورود کودکان به خیابان با مخاطرات جسمی، روانی، اعتیاد و بزهکاری همراه است. لیکن در این زمینه انجام مطالعات بیشتر ضروری است.
خلاصه ماشینی:
"اگرچه پانترـ بریک با زیر سؤال بردن روایی بسیاری از مطالعات کودکان خیابانی انتقاداتی را بر میزان خطر ارزیابی شده در این مطالعات، به دلیل مشکلات روششناختی، مانند حجم نمونة اندک، نامعرف بودن نمونهها برای جمعیت کودکان خیابانی، تعاریف نامشخص یا نبود گروه مقایسة مناسب ـ از جمله مقایسة این کودکان با کودکان طبقة متوسط غربی به جای کودکان غیرخیابانی جوامع فقیر محلی که جانشین واقعیتری برای کودکان خیابانی محسوب میشوند ـ وارد میداند (همان)، مرور ادبیات کودکان خیابانی در کشورهای مختلف جهان وجود مشکلات جسمی، روانی و اجتماعی کودکان خیابانی را مورد تأیید قرار میدهد.
8. مصرف سیگار و مواد در کودکان براساس نتایج این مطالعات، کمترین میزان شیوع مصرف سیگار 9/6 درصد (معاونت اجتماعی سازمان بهزیستی، 1379) و مربوط به مراکز بهزیستی در استانهای کشور و بالاترین فراوانی 89 درصد (ادارة کل زندانهای استان خوزستان، 1378) مربوط به کودکان خیابانی پسر زندانی در سطح شهر اهواز بوده که در این مطالعه اطلاعات مربوط به کودکان زندانی و غیرزندانی به تفکیک ذکر نشده است.
4) بحث و نتیجهگیری از آنجا که تعدادی از متغیرهای مطالعات مرورشده در این مقاله را میتوان بالقوه عامل خطر و/ یا پیامد خیابانیشدن کودکان در نظر گرفت و غالب مطالعات صورتگرفته فقط فراوانی متغیرهای فوق در مقطع زمانی مطالعة انجام شده را در جمعیت کودکان خیابانی ارزیابی کرده و موارد اندکی رابطة میان تعدادی از متغیرها و خیابانیشدن را مورد بررسی قرار دادهاند، در تفسیر یافتههای این متغیرها بهعنوان عامل خطر یا پیامد باید نکات یادشده را در نظر داشت."