چکیده:
قرآن کریم آخرین پیام آسمانی برای بشریت، تنها به جنبه اقتصادی، اخروی، فقهی و تعبدی و... زندگی فرد توجه ننموده است، بلکه تصحیح باورها و اعتقادات مردم نیز همواره مورد توجه قرآن کریم و پیامبراکرم (ص) بوده است. توجه به خرافات و عقاید باطل در هر عصری می تواند آسیب های جبران ناپذیری به جامعه و افراد آن وارد نماید. مسئله چشم زخم و اعتقاد به نیروی ماورائی برخی از نگاه ها یکی از این مسائل است، که دامن گیر عده ی فراوانی از افراد جامعه شده است. معرفی آیه «وإن یکاد» (51 سوره قلم) به عنوان دفع چشم زخم در روایات و بیان تفسیری برخی از کتب تفسیری مطرح گردیده است. این پژوهش درصدد است تا با بررسی آرا تفسیری مفسران بزرگ شیعه و سنی در گستره زمانی صدر اسلام تا دوران معاصر و با رویکردی بر نظرات دو مفسرگران قدر علامه طباطبایی و سیدقطب به بررسی این مسئله بپردازد؛ تا حقیقت و نوع دلالت این آیه کریمه درباره این موضوع را مورد کندوکاو قرار دهد.
خلاصه ماشینی:
(اقوال ياد شده را نکـ : طبري ، ٣٠/٢٩، ابن عطيه اندلسي ، ٣٥٥/٥، بغوي ، ١٤٣/٥، فراء، ١٧٩/٣، شوکاني ، ٣٣١/٥، بيضاوي ، ٢٣٨/٥، قرطبي ، ٢٥٧/١٩، ثعالبي ، ٤٧٢/٥، ثعلبي ، ٢٢/١٠) بيان نظريات تفسيري با توجه به بررسي هاي صورت گرفته روايات و آراء مفسران در ذيل اين آيه کريمه به سه دسته تقسيم مي شوند که برخي به هم بسيار نزديک بوده و برخي با يکديگر تفاوت هاي ساختاري دارند که عبارتند از: دسته اول : اين دسته از روايات داستاني را به عنوان شأن نزول آيه ٥١ـ٥٢ سوره قلم بيان مي کنند به اين ترتيب که : اين دو آيه وقتي نازل شد که کافران تصميم گرفتند حضرت را چشم زخم برسانند.
گروه سوم از روايات تفسيري اين گونه است که ؛ آيه در روز غدير نازل شد زماني که پيامبر اکرم (ص ) دست حضرت علي (ع ) را به نشان جانشيني خويش بالا بردند عده اي از منافقان گفتند به چشمان پيامبر نگاه کنيد مانند چشم ديوانگان است .
اين معنا عام تر از نظر گروه اول است و ممکن است شامل آن نيز باشد و نمي توان چشم زخم را رد کرد چون دليل عقلي براي رد آن وجود ندارد اما اين گونه نيست که آيه بيان گر معناي چشم زخم باشد.