چکیده:
روایات متعددی در زمینه تفسیر بخش پایانی آیه «یا لیتنی کنت ترابا» رسیده است. این آیه بیانگر آرزوی کفار در روز قیامت است که می گویند: ای کاش خاک بودیم. در مجموع، پنج گزینه روایی در تفسیر و تاویل آیه رسیده که در این مقاله مورد پژوهش قرار گرفته است. برخی از این روایات فاقد سند بوده و سند برخی نیز ضعیف است. در این میان، تنها سند یک روایت صحیح است که با توجه به سیاق می توان آن را مصداق باطنی و تاویل آیه به شمار آورد. قابل ذکر است که گزینه های تفسیری غیر روایی نیز مورد بررسی قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
در مجموع، پنج گزینه روایی در تفسیر و تأویل آیه رسیده که در این مقاله مورد پژوهش قرار گرفته است.
از رسول خدا صلی الله علیه و آله شنیدم که میفرمود: روز قیامت وقتی کفار ثواب و قرب و کرامتی را که حق تبارک و تعالی برای شیعیان علی آماده نموده ملاحظه کردند، میگویند: کاش ما خاک بودیم، یعنی کاش شیعه علی بودیم و به همین معنا اشاره است آیه شریفه: «و یقول الکافر یا لیتنی کنت ترابا».
ایشان در تبیین مفهوم روایت مینویسد: ممکن است این آیه «یوم ینظر المرء ما قدمت یداه و یقول الکافر یا لیتنی کنت ترابا» جهت دیگری برای نامگذاری حضرت علی( به ابا تراب باشد؛ زیرا شیعیان و پیروان ایشان به دلیل پیروی محض و کثرت تبعیت و همراهی آن حضرت، تراب نامیده شدهاند؛ همان طور که در آیه کریمه آمده است.
1 همین حدیث به سند دیگر نیز نقل شده است: شرف الدین النجفی قال: روی محمد بن خالد البرقی، عن یحیی الحلبی، عن هارون بن خارجه و خلف بن حماد، عن ابی بصیر مثله.
اما من ظلم فسوف نعذبه ثم یؤید الی ربه فیعذبه عذابا نکرا قال هو یرد الی امیرالمؤمنین علی( فیعذبه عذابا نکرا حتی یقول: «یا لیتنی کنت ترابا»، ای من شیعة ابی تراب؛ 7 روایتی در تأیید این خبر رسیده که چون امیر المؤمنین( قسیم الجنة و النار است، شیعیان را به بهشت و دشمنان را به جهنم راهنمایی میکند، کافر آرزو میکند: ای کاش من از شیعه علی( بودم!