چکیده:
آینده پژوهی. گفتمان آشنای هزاره سوم میلادی است که مرزهای آن از
نظریه پردازی علمی و فلسفی دربارة زمان تا ارزیابی طرحهای کلان تاریخ و
چشماندازهای جامعه آرمانی و از جامعه شناسی» سیاست و ارتباطات تا هنر
اقتصاد و صنعت گسترده شده است. از سوی دیگر معتقدان به دین با
گزارههای پیشگویانهای دربارة آینده درسنت و منابع اعتقادی خود روبهرو
بوده و همواره به تفسیر و تبیین آموزههای برخاسته ازاین گزارهها
مشغول هستند.
مقالة حاضر ضمن اشاره به زمینه تاریخی آینده پژوهی و رویکرد بومی به این
گفتمان» به ابعاد مختلف آینده پژوهی دینی توجه کرده و با بررسی پیشینه
فعالیتهای شاخصی که به این حوزه مربوط میشوند» به صورتبندی
مطالعه آینده از سه زاویه مطلقگرایی» نسبیتگرایی و رویکرد دیتی پرداخته
است. دراین میان» تا کید اساسی مقاله بر بعد آیندهگرایی تاریخی و دنیایی
دین اسلام درقالب آموزة مهدویت شکل گرفته است. همچنین ملاحظه
روش شناختی مهمی که برخاسته از آسیب شناسی مطالعات تطبیقی
آینده پژوهی و آموزههای دینی است» بیان گردیده و در پایان» رهیافت مقاله
مبتنی برامکان گفتوگو از آیندهپژوهی دینی و تعامل آینده پژوهی و
مهدویت پژوهی ارائه شده است.
خلاصه ماشینی:
"بررسی مقاله «تأملاتی دینی پیرامون آیندهپژوهی» این نوشتار 222 از زاویهای دینی (اسلامی) به آیندهپژوهی میپردازد و در بدو امر، پرسشهای مفیدی را دربارۀ ارتباط دین و آیندهپژوهی مطرح میسازد؛ از جمله اینکه آیا اصولا اندیشۀ دینی، مطالعات آیندهپژوهانه را برمیتابد یا نه؟ آیا مشروعیت بخشیدن به این مطالعات با اعتقاد به قضا و قدر یا توکل قابل جمع است؟ آیا تلاش برای پیشبینی آینده، تلاش برای ورود به ساحت علم غیب نیست؟ آیا آموزههایی را در متون دینی میتوان یافت که مستقیم یا غیرمستقیم، دینداران را به اینگونه مطالعات برانگیخته و تشویق کرده باشد؟ آیا دین، خود، آیندهنگری کرده است؟ در صورت مثبتبودن پاسخ، آیا گزارههای معطوف به آینده در متون دینی گونهای واحد دارند یا به گونههای مختلف قابل تقسیماند؟ 223 با وجود این، تلاش نویسنده به شناسایی ابعاد و گزارههای آیندهنگرانه دین محدود شده است و برای تمام پرسشهای طرحشده، پاسخی داده نمیشود.
226 نویسندۀ مقاله سپس به سراغ مهدویتپژوهی میرود و از تشکیل علم جدیدی با عنوان «آیندهپژوهی مهدوی» سخن میگوید و آن را چنین تعریف میکند: «آیندهپژوهی مهدوی عبارت است از دانش شناخت نظاممند آینده با رویکرد دینی و درباره موضوعات و پدیدارهای مختلف که امکان فهم درست مواجهه آگاهانه و مدبرانه آنها را در حد مطلوب و مؤثر فراهم سازد و موجب حرکت جامعه در سطوح میشود (حرکت به سمت جامعه آرمانی و برنامهریزی مناسب در راستای چشمانداز ترسیم شده)»."