چکیده:
براساس فلسفه تعلیم و تربیت نظری و رویکرد استنتاجی در آن، نظریه و عمل تربیتی نیازمند مابعدالطبیعه است. این رویکرد مبتنی بر این پیش فرض است که بایدها و ارزش ها از هست ها و واقعیت ها استنتاج می شود و همچنین هر حکمت نظری، نوع خاصی از حکمت عملی را ایجاد می کند. این نوشتار درصدد است تا با اثبات «امکان استنتاج فلسفه تعلیم و تربیت از وجودشناسی اسلامی»، برخی از دلالت های تربیتی وجودشناسی اسلامی را استنتاج نماید. در فلسفه اسلامی همه مباحث فلسفی و مسائل مابعدالطبیعی به مباحث وجودشناسی گره خورده است و عمده ترین مباحث این نوع از وجودشناسی عبارت اند از: تمایز میان ماهیت و وجود، اصالت وجود، تشکیک در حقیقت وجود و اشتداد وجودی. با توجه به این اصول، مطالب این پژوهش در دو قسمت: الف) تاثیر وجودشناسی اسلامی بر انسان شناسی و تربیت؛ ب) تاثیر وجودشناسی اسلامی بر علم شناسی و تعلیم، شکل گرفته است.
خلاصه ماشینی:
در فلسفه اسلامي همه مباحث فلسفي و مسائل مابعدالطبيعي به مباحث وجودشناسي گره خورده است و عمدهترين مباحث اين نوع از وجودشناسي عبارتاند از: تمايز ميان ماهيت و وجود، اصالت وجود، تشكيك در حقيقت وجود و اشتداد وجودي.
از اينرو اين نوشتار درصدد است تا با اثبات امكان استنتاج فلسفه تعليم و تربيت از وجودشناسي اسلامي، برخي از دلالتهاي تربيتي وجودشناسي اسلامي را استنتاج نمايد.
به عبارت ديگر در فرآيند تربيت، آيا بايد به پرورش هستي و مرتبت وجودي او توجه كرد يا به ذات، طبيعت، شخصيت يا رفتار وي؟ طرح اين پرسش و پاسخ به آن مقدمه و بنيان تعليم و تربيت در فلسفه اسلامي ميتواند باشد.
در حكمت الهي و فلسفه اسلامي، بحث از اين نيست كه وجود، ماهيت را ميسازد؛ بلكه وجود در صراط تكامل حركت ميكند و به هر ميزان كاملتر شود، ماهيت برتري از او انتزاع ميگردد و به ديگر سخن، هرچه كمال افزايش يابد و وجود آدمي بالاتر آيد، ماهيتِ برتري او را همراهي ميكند و اين همان سخن اهل معرفت است كه حركت از جمادي تا فراتر از فرشته را تصوير ميكنند (جوادي آملي، 1382، ص357).
تربيت تشكيكي و الگوي جامع تربيت يكي ديگر از دلالتهاي نظريه وجودشناسي فلسفه اسلامي، اثبات تشكيك در تربيت است، به اين معنا كه چون متعلقِ تربيت، هستي انسان است و هستي داراي مراتب تشكيكي است.
در فلسفة اسلامي همه مباحث فلسفي و مسائل مابعدالطبيعي به مباحث وجودشناسي گره خورده است و عمدهترين مباحث اين وجودشناسي عبارتاند از: تمايز ميان ماهيت و وجود، اصالت وجود، تشكيك در حقيقت وجود و اشتداد وجودي.