چکیده:
با توجه به نقش کتاب های درسی در شکل دهی باورها و ارزش ها و ضرورت آموزش مفاهیم دینی از طریق دروس دیگر، همچنین اهمیت آموزش احکام عملی دینی در دوره ابتدایی، این مسئله قابل طرح است که احکام عملی اسلام شامل نماز، روزه، خمس، زکات، حج، جهاد در کتاب های بخوانیم و تعلیمات اجتماعی دوره ابتدایی چگونه ارائه شده اند. بنابراین هدف این پژوهش بررسی چگونگی پرداختن به «نماز، روزه، جهاد، حج، خمس و زکات» در کتاب های بخوانیم و تعلیمات اجتماعی دوره ابتدایی ایران است. که با استفاده از روش تحلیل محتوا مورد پژوهش قرار گرفت. طبقه بندی از نوع انباشتنی، واحد ثبت مضمون و واحد شمارش فراوانی در نظر گرفته شد. سؤالات پژوهش عبارت اند از: چه جنبه هایی از فریضه های نماز، روزه، خمس، زکات، حج و جهاد مورد توجه کتاب های بخوانیم و تعلیمات اجتماعی دوره ابتدایی است؟ آیا ارائه مباحث نماز، روزه، خمس، زکات، حج و جهاد در کتاب های بخوانیم و تعلیمات اجتماعی پایه های پنج گانه تحصیلی دوره ابتدایی متفاوت است؟ آیا ارائه مباحث نماز، روزه، خمس، زکات، حج و جهاد در موضوعات درسی بخوانیم و تعلیمات اجتماعی دوره ابتدایی متفاوت است؟ نتایج تحقیق بیانگر این است که مضامین جهاد با 1/78% و بعد از آن مضامین نماز با 48/16% بیشترین مضامین را به خود اختصاص داده اند. روزه با هفده مضمون، زکات با شش مضمون و حج با یک مضمون، در مراحل بعدی هستند، این در حالی است که در رابطه با خمس هیچ مضمونی نیست و همچنین اصل تداوم و فزایندگی مورد توجه برنامه ریزان محتوای کتاب های فارسی و اجتماعی نبوده است.
خلاصه ماشینی:
چگونگي معرفي «نماز، روزه، جهاد، حج، خمس و زكات» در كتابهاي درسي «تعليمات اجتماعي» و «بخوانيم» مدارس دورة ابتدايي ايران دكتر محمد نوريان* چكيده با توجه به نقش كتابهاي درسي در شكلدهي باورها و ارزشها و ضرورت آموزش مفاهيم ديني از طريق دروس ديگر، همچنين اهميت آموزش احكام عملي ديني در دوره ابتدايي، اين مسئله قابل طرح است كه احكام عملي اسلام شامل نماز، روزه، خمس، زكات، حج، جهاد در كتابهاي بخوانيم و تعليمات اجتماعي دوره ابتدايي چگونه ارائه شدهاند.
بنابراين و با توجه به نقش كتابهاي درسي، در شكلدهي باورها و ارزشها و ضرورت آموزش مفاهيم ديني از طريق دروس ديگر، همچنين اهميت آموزش احكام عملي ديني؛ مسئلة تحقيق آن است كه احكام عملي اسلام شامل نماز، روزه، خمس، زكات، حج، جهاد در كتابهاي بخوانيم و تعليمات اجتماعي دوره ابتدايي، چگونه ارائه شدهاند.
در اين خصوص تحقيقات گستردهاي دربارة آموزش ديني و كتابهاي درسي در داخل و خارج كشور صورت گرفته است، كلبعلي (1384) در پژوهشي به بررسي محتواي كتابهاي تعليمات ديني، اجتماعي و ادبيات فارسي مقاطع ابتدايي و راهنمايي در رابطه با آشناسازي دانشآموزان با ارزشهاي اسلامي و ايراني پرداخته است.
جدول 6: توزيع فراواني و درصدي نماز، جهاد، روزه، زكات، خمس و حج كه در كتابهاي درسي بخوانيم و اجتماعي دورة ابتدايي براساس موضوعات مختلف {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} براساس مندرجات جدول شماره 6، مضامين مربوط به جهاد و دفاع با 10/78%، نماز با 48/16%، روزه با 84/3% بهترتيب بيشترين مضمون را در كتابهاي مذكور به خود اختصاص دادهاند.