چکیده:
این نوشته با روش تحلیلی ـ منطقی و با هدف موجه سازی، به انتقال پذیری تجربه شهودی به دیگران پرداخته است. ابن عربی فی الجمله معرفت بخشی روی آورد عقلی را می پذیرد، اما روی آورد شهودی را برتر از آن می داند. ایشان عقل را به سلیم، مشوب و منور تقسیم کرده و نگارنده، انتقال پذیری تجربه عرفانی را بر مبنای عقل منور با روی آورد عقلی بررسی کرده است.
خلاصه ماشینی:
اثبات آنها برای دیگران از راه کرامات سخن بسیار نادرستی است؛ زیرا مشاهده کرامات ایشان تنها برای همسایگان همروزگار وی شاید مقدور بوده باشد؛ اما مشاهده کرامات برای همگان در تمام زمانها، سخنی است ناگفتنی؛ پس انتقال تجربه عرفانی به استناد شواهد، قرائن و تواتر خطا است و بر اساس معجزه نیز خطا اندر خطا.
119 قیصری در شرح سخنان ایشان میگوید: «ابنعربی عقل را به این دلیل با نظر و فکر مقید کرده است (و گفته، این سخن از راه عقل و فکر قابل درک نیست) که اگر قلب با نور الهی منور شود، عقل نیز با نور الهی منور میگردد و از قلب پیروی میکند؛ چون عقل یکی از قوای آن است و پس از آن، حقایق را بیپیرایه میفهمد.
120 سپس عقل میتواند از یافتههای شهودی خود تحلیل عقلی ارائه دهد و یا برهان بیاورد و از این راه آنها را برای دیگران اثبات و منتقل کند.
نمونههایی از رویآورد تحلیلی در فلسفه روش اصلی و غالب ابنسینا، روش استدلالی است؛ مثلا، در نفی علت داشتن واجب، به برهان خلف 124 و در اثبات هیولی، به برهان قوه و فعل 125 یا برهان وصل و فصل 126 استناد کرده است اما افزون بر آن، از رویآورد تحلیل عقلی اعم از مفهومی و گزارهای نیز بهره بسیاری برده است.
عقل منور میتواند از تجربة شهودی خبر دهد و آن را تحلیل کند یا بر آن برهان عقلی اقامه کرده و از این راه برای دیگران اثبات نماید.