چکیده:
امروزه بیکاری به یکی از مسائل و مشکلات عمده در سطح کشور و استان یزد تبدیل شده است. وجود بیکاری بالا سبب شده تا نیروی فعال جامعه که می توانست در فعالیت های مختلف به کار گرفته شود و باعث شکوفایی و رونق جامعه گردد، به میزان قابل توجهی هدر رفته و به تبع آن، فقر، فساد، توزیع ناعادلانه درآمد و پیامدهای منفی دیگر دامنگیر جامعه شود. همچنین به نظر می رسد بی ثباتی و عدم تعادل در بازار کار یکی از موانع عمده توسعه استان باشد. از این رو، بهبود وضعیت اشتغال و کاهش بیکاری می تواند بسیاری از پیامدهای نامطلوب اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را کاهش دهد و زمینه های رشد و توسعه همه جانبه را فراهم آورد. اما لازمه برنامه ریزی بهینه بازار کار و نیروی انسانی به عنوان موتور توسعه، شناخت و مطالعه دقیق درباره آن است. بر این اساس در مقاله حاضر نقش زنان به عنوان قشری که به نظر می رسد ثبات کمتر و شکنندگی بیشتری در بازار نیروی کار استان دارند، بررسی شده است. در این مطالعه، روند تغییرات نرخ فعالیت زنان در سال های 1345-1381 و عوامل موثر بر آن تحلیل گردیده و در این باره افزایش نرخ پوشش تحصیلی و تعداد محصلان به عنوان دلیل اصلی کاهش نرخ فعالیت زنان شناخته شده است. پایین بودن نرخ فعالیت زنان شهری و در نتیجه کل زنان، ورود بیشتر و زودتر زنان روستایی به بازار کار در مقایسه با زنان شهری از دیگر نتایج به دست آمده، است. در بخش دیگری از مقاله روند تغییرات نرخ بیکاری زنان طی دوره مذکور و همچنین توزیع نسبی شاغلان زن به تفکیک بخش ها و گروه های عمده فعالیت مورد بررسی و کنکاش قرار گرفته است. اثبات نقش غالب مردان در بازار کار استان، نرخ بیکاری بالاتر زنان شهری در مقایسه با زنان روستایی، تعادل نسبی در توزیع فرصت های شغلی بین زنان در مناطق شهری و روستایی، آسیب پذیری بیشتر زنان جوان و نوجوان در بازار کار، کاهش نقش صنعت و افزایش سهم بخش خدمات در اشتغال زنان و افزایش سهم بیکاران تحصیل کرده از کل بیکاران زن، از عمده ترین نتایج این بخش به شمار می رود.
Today، unemployment has become a major problem in national level as well as in Yazd Province. The presence of high unemployment has caused considerable amount of wastage of active human resources of the society which otherwise could have been used in various prosperous activities. As a result this situation may lead to poverty، corruption، unequal income distribution and other negative consequences. Meanwhile، it seems instability and lack of equilibrium in the labor market could be of major impediments to development in the province. Hence، betterment of employment situation and lowering unemployment could decrease the undesired socio-economic and cultural consequences and lead to an all-out development. Yet the improvement of labor markets and human resources planning، as the engine of development، requires precise studies. Hence، this paper studies the role of women as a part of the society regarded seemingly suffering from less stability and more fragility in Yazd Provinces labor market. This paper analyses the trends of fluctuations and the influencing factors concerned in the rates of womens activities during 1966-2002. In this regard، the increase in rates of education and the number of female students is considered the major cause of decrease in womens activities. Lower rates of urban womens activities، and as a result those of the women in total، have lead to the entry of more rural women to the labor market in younger ages compared to that of urban women. Then the paper examines unemployment rates fluctuations among women as well as relative distribution of employed women categorized by main activity groups and sectors during the period mentioned. The major findings of this study are as follows: stabilization of mens role in the Provinces labor market، higher unemployment rates of urban women compared to those of rural ones، relative balance of job opportunities distribution among women of urban and rural areas، more vulnerability of young and adolescent women in the labor market، the decrease of industrys role and the increase of service sectors share in womens employment، and the increase of educated womens share in unemployment.
خلاصه ماشینی:
اثبات نقش غالب مردان در بازار کار استان، نرخ بیکاری بالاتر زنان شهری در مقایسه با زنان روستایی، تعادل نسبی در توزیع فرصتهای شغلی بین زنان در مناطق شهری و روستایی، آسیبپذیری بیشتر زنان جوان و نوجوان در بازار کار، کاهش نقش صنعت و افزایش سهم بخش خدمات در اشتغال زنان و افزایش سهم بیکاران تحصیلکرده از کل بیکاران زن، از عمدهترین نتایج این بخش به شمار میرود.
نرخ فعالیت زنان استان یزد به تفکیک گروههای سنی و مناطق شهری و روستایی طی سالهای 1345-1381 (درصد) (به تصویر صفحه مراجعه شود) نکتة مهم دیگر اینکه در دو مقطع سنی 10-19 و 20-24 سال، میزان مشارکت زنان روستایی با اختلاف قابل توجهی از میزان مشارکت زنان شهری بالاتر است که بیانگر و مؤید ورود زودتر زنان روستایی به بازار کار است.
نرخ بیکاری زنان استان یزد به تفکیک گروههای سنی و مناطق شهری و روستایی طی سالهای 1345 – 1381 (درصد) (به تصویر صفحه مراجعه شود) آمار و اطلاعات جدول 11 نیز نشان میدهد که بیشترین سهم گروههای مختلف سنی از کل زنان بیکار به ترتیب مربوط به گروههای سنی 10- 19، 20- 24، 25- 64 و 65 ساله و بیشتر است.
توزیع بیکاران قبلا شاغل زن در بخشهای عمده اقتصادی استان یزد طی سالهای 1345-1381 (به تصویر صفحه مراجعه شود) توزیع نسبی شاغلان زن استان برحسب وضعیت شغلی طی سالهای مورد مطالعه نیز نشان میدهد که در این مدت از سهم بخش خصوصی در اشتغال زنان به میزان قابل توجهی کاسته شده و در مقابل سهم مزد و حقوقبگیران بخش عمومی با شدت بیشتری افزایش یافته است (جدول 19).