چکیده:
بحث صفات الاهی یکی از مباحث دامنهدار در تاریخ تفکر اسلامی است. الاهیدانان مسلمان برای فهم بهتر صفات الاهی آن را به اعتبارات مختلف تقسیم کردهاند. یکی از آنها تقسیم صفات به ذاتی و فعلی است. تامل در صفات فعلی ما را به این نکته رهنمون میکند که صفات فعلی دو قسماند؛ یک دسته صفاتی که به واسطه اضافه فعلی به خدای تعالی، بر او حمل میشوند؛ مانند محیی، خالق، رازق، و ...؛ اما دسته دیگری که به صفات فعلی مشهورند، در واقع صفات فعل پروردگار هستند و به واسطه آن فعل بر خدای سبحان حمل میشوند، مانند صدق، عدل و حکمت. در این مقاله صفات دسته دوم و تمایز آنها از صفات دسته اول اثبات میشود.
The subject of divine attributes is one of the most extensive subjects in
history of Islamic thought. Muslim theologians have divided divine
attributes –looking for a better understanding of it-over different factors.
One of them is division of the divine attributes into Active and Essential.
Reflection on Active attributes helps to find two different groups of these
attributes. The first group predicated on The Supreme by means of addition
of actus; such as Reviver, Creator, Sustaining … .There is other wellknown
group called Actual Attributes. In fact, they are the attributes of
action of The Supreme and predicated on him-The Supreme by means of
that action, such as Veracity, Justice, and Wisdom. In this essay, we are to
prove the second group attributes besides its distinction with the first group
attributes.
خلاصه ماشینی:
"2. متکلمان شیخ مفید،یکی از متکلمان امامیه در عصر غیبت میگوید:«صفات خدا دو قسم است یکی صفاتی که منسوب به ذات است صفات ذات گفته میشود و دیگر صفاتی که منسوب به افعال است،صفات افعال گفته میشود،(مفید،بیتا،ص 185) برخی از متکلمان امامیه بعد از وی مانند ابراهیم بن نوبخت،از متکلمان نیمه دوم قرن پنجم و نیمه اول قرن ششم،و خواجه نصیر الدین طوسی{p1p}در کشف المراد و قواعد العقائد،و ابن میثم در قواعد المرام(بحرانی،1406،ص 82)در صفات ثبوتیه تقسیمبندی خاصی ارائه نکردهاند و غالبا مباحث را از قدرت خدای تعالی آغاز کرده و بعد به بحث علم و دیگر صفات رسیدهاند و در فصلی دیگر بدون تقسیمبندی کلی افعال الاهی،به این بحث پرداختهاند.
نتیجه اینکه دو دسته صفات اضافی برای خدای تعالی قابل اثبات است؛ یک دسته صفاتی که به واسطه فعلی که به خدا نسبت داده میشود بر خدای تعالی حمل میشود که به این اعتبار شایسته است اوصاف فعلی را بر خدای تعالی حمل کنیم؛دسته دیگر اوصافی که به اعتبار فعل خدا بر خدای تعالی حمل نمیشود بلکه به اعتبار وصفی که بر آن فعل باز میشود بر خدا حمل میگردد؛توضیح اینکه اوصافی مانند صدق و کذب،اتقان و إحکام یا سستی و فتور، حسن و قبح یا وضع الشیء فی موضعه یا عدم وضع الشیء فی موضعه یا اعطاء بر حسب استحقاق یا عدم اعطاء،اینها اوصاف سخن و افعال هستند و به واسطه این افعال بر خدا حمل میشود."