چکیده:
این جستار، ابتدا استحکام کلام میرزا حبیب خراسانی را در سطوح مختلف زبان و ادبیات می سنجد و سپس به مضامین شعری او می پردازد. با توجه به مرجعیت دینی میرزا حبیب، تعداد اشعار مذهبی وی نسبت به اشعار متفرقه کمتر از حد انتظار است. شادی در شعر او به طرز معناداری محسوس است و مرثیه در شعر او جایی ندارد. همچنین به راه و رسم عارفان ـ و حتی شدیدتر از بسیاری از آنان ـ به ظواهر شرع تاخته است؛ امری که دربارة یک مرجع تقلید شگفت می نماید. در این پژوهش بیشتر به این موارد پرداخته شده است: شاخصه های پایبندی به شریعت، سرسپردگی به عرفان، میزان دغدغه های اجتماعی و نوع نگاه شاعر به مدیحه پردازی دینی.
خلاصه ماشینی:
"این نمونه را از ترکیب بند 22 بندی او ببینید: وقت است که باز جام گیریم از لعل لب تو کام گیریم آهوی رمیدة دو چشمت رام ار نشود به دام گیریم یک بوسه حلالوار از آن لب گر میندهی حرام گیریم چشم تو به عشوه خون ما ریخت از لعل تو انتقام گیریم از گیسوی تو کمند سازیم از ابروی تو حسام گیریم از صفزده خیل مژگانت فوجی سپه نظام گیریم یک رویه بدین سلاح و لشکر ملک دو جهان به کام گیریم امروز که عیش قدسیان است ما نیز قدح مدام گیریم خورشید می و هلال ساغر از دست مه تمام گیریم یک ره به حرم یکی به دیر است ما زین دو بگو کدام گیریم؟ زهاد قدح ز حور و غلمان ما از کف تو غلام گیریم دستار دهیم رهن و جامی از بادهکشان به وام گیریم هم باده علیالرئوس نوشیم هم بوسه علیالدوام گیریم جبریل صفت بیا در این بزم ساغر بدهیم و جام گیریم این نغمه به روز و شب سراییم وین زمزمه صبح و شام گیریم از خلق جهان علی غرض بود او جوهر و ماسوی عرض بود128 نتیجه : ویژگی های عمدة میرزا حبیب که در شعرش هم نمود یافته از این قرار است: الف) ابتدا عارف است و بعد مرجع تقلید؛ به دلیل تعلق خاطر به عرفان، شاعر خوبی هم هست؛ ب) شعر او اغلب بیان حال واقعی اوست و به ندرت شعر سفارشی (مثل ستایش دانش) در آثارش یافت می شود؛ ج) ویژگی های عمدة شعر عرفا در اشعار وی دیده می شود؛ از جمله مقابله با ظواهر شرع و طعن زاهد و شیخ که در سنت ادبی عرفانی همیشه ریاکارند."