چکیده:
قرارداد استصناع یا سفارش ساخت کالا، امروزه به دلیل کاربرد وسیع آن در بسیاری از جوامع در عرصه نیازهای شخصی و اجتماعی به صورتی گسترده رواج دارد. امروزه بسیاری از شرکت ها، نهادها و مؤسسات، کالاهایی را تقاضا می کنند که نه تنها هم اکنون موجود نیست، بلکه از ابتدا تا انتها باید اجزای آن با ویژگی های مورد نظر طراحی و ساخته شود. در این موارد شرکت سازنده اگر سفارش ساخت نداشته باشد، تن به ساخت این کالا نمی دهد; زیرا چه بسا در فروش یا حتی در تأمین مالی، برای خرید مواد اولیه مورد نیاز، برای ساخت آن نیز دچار مشکل شود. این قراردادها در قالب عقد استصناع به سهولت قابل انعقاد است.با مراجعه به منابع موجود فقهی به دنبال پاسخ به این سؤال هستیم که آیا عقد استصناع در دیدگاه فقهای پس از شیخ، عقدی مندرج در دیگر عقود است (عدم استقلال) یا عقدی مستقل محسوب می شود.نتایج به دست آمده حکایت از آن دارد که عقد استصناع را در قالب بیع مستقل و یا عقد مستقل می توان تصحیح کرد.
خلاصه ماشینی:
"گرچه شباهت هایی بین عقد جعاله و استصناع وجود دارد که می تواند این دو عقد را به هم نزدیک کند، اما برخی تفاوت های زیر ماهیت آنها را از هم متمایز ساخته و کارکرد ویژه ای را به تصویر می کشاند: الف) وجود حالت «اگری» در جعاله به خلاف عقد استصناع تمایز بین این دو در این جهت سبب شده است که عرف و عقلا بازار استصناع را در قالب جعاله قرار ندهند; به این معنا که اگر کسی چنین کاری را برای من با این ویژگی ها انجام داد، من چنین مبلغی را به او می دهم; یعنی جعاله حالت شرطی و انتظاری دارد، اما قراردادهای متعارف در قالب عقد استصناع، قراردادهای مستقلی اند که به صورت یکپارچه با همه ضوابط و شرایط مشخص منعقد می شوند و اصلا حالت انتظاری وجود ندارد و حتی برای اتقان آن نیز جرایمی برای تأخیر در تحویل کالا ممکن است وضع و توافق شود.
همچنین است در مواردی که صنعتگر کالاهایی را خود می سازد و سپس برای فروش عرضه می کند و اگر سفارش ساخت چند تا از آنها را به او بدهند، همان گونه که هر روز آن کالاها را می سازد، کالاهای مورد سفارش را نیز می سازد، در این صورت بیع شخصی در قالب کلی در زمان معین تحقق می یابد; گرچه عمل ساختن در آن وجود دارد، ولی عقد استصناع به معنای اصطلاحی آن محقق نمی شود، نظیر اینکه شخصی از کسی که مداومت در عمل و حرفه ای دارد، سفارش کاری را بدهد که هر روزه مشغول بدان است، مثل سفارش نان به نانوایی به ازای مبلغ نقد و یا نسیه."