چکیده:
تفسیر من وحی القرآن اثر فقیه نواندیش شیعی، سید محمد حسین فضل اله، یکی از تفاسیر عقلگرای معاصر است. عقلانی بودن و تحلیلی بودن از مهم ترین وجوه این تفسیر است. فضل اله نقدهای عالمانه ای بر بسیاری از روایات تفسیری وارد آورده است، به گونه ای که نقدها و ملاحظات وی در این موارد، گاه به شش مورد می رسد. او بر نقد متن حدیث و سنجش حدیث با قرآن و حاکم گردانیدن قرآن بر حدیث تاکید دارد. وی مانند علامه طباطبایی، روایت را در تفسیر قرآن، حجت نمی داند، هر چند این مبنای فضل اله، با برخی دیگر از مبانی او ناسازگار می نماید. تحذیر از اسراییلیات و روایات ساختگی و ضعیف، در جای جای تفسیر او هویداست. آرا خلاف مشهور مفسر، درخور درنگ و درایت است. نواندیشی های مفسر می تواند راهی برای برون رفت از بسیاری از انسدادهای موجود جوامع اسلامی می باشد.
خلاصه ماشینی:
"به برخی از این موارد اشاره میشود: الف)در تفسیر آیۀ 5 سورۀ سجدة-پس از نقل چند احتمال در معنای آیه-از روایت برای روشن شدن مفهوم آیه بهره میگیرد:«در حدیثی از امام صادق صلی الله علیه و اله آمده است:قیامت پنجاه موقف دارد.
»(همان:ج 7،277) ج)یکی از مواردی که در من وحی القرآن به تفصیل مورد ارزیابی و نقد داخلی قرار گرفته است؛آیات 11 تا 18 سورۀ نور:{/إن الذین جاؤ یا لإفک عصبة منکم لا تحسبوه شر لکم بل هو خیر لکم لکل امری منهم ما اکتسب من الاثم و الذی تولی کبره منهم له عذاب عظیم/}(داستان افک)است:مفسر در تفسیر این آیات،تنها اشاره میکند که این آیات دربارۀ شایعاتی که در مورد یکی از همسران رسول اکرم صلی الله علیه و اله انتشار یافت،نازل شده است؛ولی نظر خود را راجع به اینکه به کدام یک از همسران پیامبر صلی الله علیه و اله،این تهمت وارد شد،اعلم نمیکند.
شواهد این مسئله را میتوان در جایجای تفسیر از جمله در ذیل آیات سورههای فیل و قریش مشاهده کرد:از نظر فقهای شیعه این دو سوره یک سوره هستند و به همین دلیل برای خواندن یک سوره کامل و در هر رکعت از نماز اگر کسی سورههای فوق را انتخاب کند باید هر دو را با هم بخواند(مکارم شیرازی 1374:ج 27،346 و طوسی[بیتا]:ج 10،371) اما مفسر فقیه ما،هیچ اشارهای به روایات وحدت این دو سوره از طریق شیعه نمینماید؛بلکه از روایت برای اثبات عدم وحدت دو سوره،استفاده میکند: «از نبی اکرم صلی الله علیه و اله روایت شده است:(خداوند سورهای را به سوی قریش فرو فرستاد که در آن احدی جز ایشان یاد نکرد و آن سورة الإیلاف است."