چکیده:
یکی از مسائل مطروحه در بحث شهادت، نقش جنسیت در اعتبار شهادت است یعنی آیا زن یا مرد بودن تأثیری در شهادت دارد یا خیر؟ در مقررات قانونی جمهوری اسلامی ایران تفاوتهایی در اعتبار شهادت زن نسبت به شهادت مرد وجود دارد که نگارنده در این مقاله به نقد و بررسی آن مقررات و نیز مبنای فقهی آن پرداخته است.
خلاصه ماشینی:
"در مورد زنان نیز این نگرش بر این پندار است که علی رغم تفاوتهای جسمی و روحی که بین زن و مرد وجود دارد، از لحاظ فکر و فهم و عقل و شعور، نقصان و عقب ماندگی ذاتی و طبیعی در زن وجود ندارد که بر ان مبنا حکم متفاوت را بر او بار کرد، با وجود برخی روایات که دارای مضامین خاصی هستند و زنان را پستتر از مردان شمردهاند، از متون اصلی و مسلم اسلامی بخصوص آیات قرآنی هم ناقص العقل بودن ذاتی زن و پایینتر بودن درجه فهم و درک و استعداد رشد فکری او نسبت به مرد فهمیده نمیشود بلکه وجود آیاتی دال بر اینکه زن و مرد یکسان میتوانند با ایمان و عمل صالح به مقام والای قرب الهی برسند:(1) «من عمل صالحا من ذکر او انثی و هو مؤمن فلنحیینه حیوة طیبه» (سوره نحل آیه 97) و تعیین مجازات یکسان برای جرایم مساوی برای زن و مرد چون سرقت(2) و زنا(3) خود نشان دهنده این است که برای زن همانند مرد قدرت فهم و درک و تشخیص شناخته شده است و گرنه نمیبایست در صلاحیت ارتقاء معنوی و داشتن مسؤولیت یکسان قلمداد شوند ولی وجود وضعیت و موقعیت اجتماعی متفاوت و محروم بودن از تعلیم و تربیت لازم و جدا بودن از فعالیتهای اجتماعی، طبعا بطور عارضی نه ذاتی آنان را عقبتر از مردان نگهداشته و به همین تناسب ممکن است احکام متفاوتی برای آنها وضع کرد ولی این دلیل نمیشود که اگر زنان توانستند امکانات و فرصتهایی بدست آورند و استعداد ذاتی خود را بکار اندازند و نقص عارضی را مرتفع نمایند و این امر نه بصورت محدود و موردی بلکه در سطح گسترده و غالب صورت گیرد باز همان احکام پابرجا و ثابت باشند و میتوان گفت نظر شارع نیز بر ثبات و دوان این نوع احکام نبوده است."