چکیده:
مقاله حاضر مروری است بر تاریخچه بازار تریاک و هرویین در ایران، همراه با ارایه آمارهای جدید مربوط به قاچاق مواد، و عوامل موثر بر عرضه و تقاضا، و نیز تحلیلی است کمی بازار مواد. در این تحلیل، به عوامل اقتصادی، انگیزه های عرضه و تقاضای مواد، توقیف محموله ها و ویژگی های اقتصادی - اجتماعی مصرف کنندگان و خرده فروشان پرداخته و نشان داده شده است که این عوامل در شکل گیری ارزش مالی، عملکرد بازار و انگیزه های شخصی افراد، به ویژه جوانانی که از گروه های مختلف اجتماعی-اقتصادی هستند، موثرند.
رابطه عاطفی متقابل میان والدین و فرزندان در فرهنگ ایرانی همچنان قوی و مستحکم است و به همین دلیل، با رواج اعتیاد در میان جوانان، بر فشار خانواده ها به دولت برای کنترل مواد و مبارزه با قاچاق آن افزوده می شود؛ و از آنجایی که بر طبق ایدئولوژی رسمی شیعه (با توجه به تفسیر اغلب روحانیون)، شیوع مواد ناشی از توطئه دشمنان به منظور تضعیف امت اسلامی است، دولت اقدام به ایجاد نظارت بر مواد کرد. تلفات انسانی و خسارات اقتصادی سنگین ناشی از مصرف و قاچاق مواد در سال باعث شد که توجه دولت در مرحله اول به سمت مهار عرضه مواد مصرف گردد. به اعتقاد مولف، دولت به واسطه دیدگاه های کشورهای غربی، به ویژه در زمینه لزوم رعایت حقوق بشر، مجبور به همراهی و قبول مسوولیت در زمینه کنترل مواد شده است.
خلاصه ماشینی:
"4)کنترل مواد ادارهها و ستادهای مبارزه با مواد مخدر بر این اعتقادند که افزایش میزان دستگیری قاچاقچیان و توقیف محمولهها ناشی از بالا رفته میزان تولید تریاک در افغانستان است )0002,0002 yevrus yppop muipo launnA;7991,troper gurd dlroW( .
(به تصویر صفحه مراجعه شود) 5)میزان مصرف مواد مخدر 5-1)تخمین میزان مصرف دفتر کنترل مواد و سایر نهادهای مرتبط و همچنین کارشناسان معتقدند که تعداد معتادان با اعتیاد شدید 1/15 میلیون نف رو تعداد مصرف کنندگان تفننی(با اعتیاد خفیف)880000 نفر است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) بسیاری از کارشناسان جمعیت معتادان(اعتیاد شدید و خفیف)را بین 2/5 تا 2/6 میلیون نفر تخمین میزنند،زیرا در حدود 500000 معتاد ناشناس و پنهان وجود دارد که اغلب آنها به تریاک معتادند.
با کسر میزان محمولات توقیفی،میزان صادرات خالص در این حوزه 1/748 تن تخمین زده میشود(شامل صادرات واقعی و میزان ذخیره برای صدور)عمر مفید مواد ذخیره شده برای مصرف داخلی در حدود یک سال است؛ بنابراین،در میزان فوق در نظر گرفته نشده است(مهیار و جزایری،1377؛دژکام،1379؛ مواد مخدر و پولشویی،1377؛ eht ni melborp sgurd eht fo etats eht no troper launnA gurd ytinummoC;0002,0002 yevrus yppop muipo launnA,0002,noinU naeporuE 0002,3 eliforp gurd ytinummoC;9991,2 eliforp gurd ytinummoC;9991,1 eliforp(.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) 11)خلاصه و نتیجهگیری 1)از میان عوامل ساختاری مؤثر در مصرف مواد مخدر در ایران میتوان به بیکاری، فقر،مشکلات اجتماعی،تبعیض،درآمدها کلان و بدون زحمت اقلیتی ثروتمند و فقدان وسایل تفریح و سرگرمی برای عموم مردم اشاره کرد."