خلاصه ماشینی:
"شبستری در گلشن راز در پاسخ ازپرسشی که پیرامون چیستی فکر میشودمیگوید: {Sمرا گفتی بگو چبود فکر#کزین معنی بماندم در تحیر#تفکر رفتن از باطل سوی حق#بجز و اندر بدیدن کل مطلقS}و آنگاه تعریفی را که در فلسفه برمدار دانش مفهومی نسبت به فکر میشودمورد تحقیر قرار داده و دربارۀ آنمیگوید: {Sره دور و دراز است آن رها کن#چو موسی یک زمان ترک عصا کن#درآ در وادی ایمن که ناگاه#درختی گویدت انی انا الله#محقق را که وحدت در شهود است#نخستین نظره در نور وجود است#دلی کز معرفت نور و صفا دید#ز هر چیزی که دید اول خدا دید#بود فکر نکو را شرط تجرید#پس آنکه لمعۀ از برق تأییدS} روشنفکری دینی در تاریخ معاصر ایران حمید پارسانیا روشنفکر که مرکب از دو لغت روشن وفکر است در معنای لغوی ناظر به کسیاست که از فکری روشن برخوردار است.
هنگامی که حرکتهای روشنفکرانۀدینی پس از صد سال تأخیر در دهۀ چهلاز حالت حرکتهای فردی بیرون میآیدو به صورت جریانهای اجتماعی درمیآیدسالکان این مسیر با آشنایی اندکی نسبتبه زبان عربی و یا انگلیسی به منابع بسیاریدست مییابند که قبل از آنها،درحرکتهای روشنفکرانۀ دینی دیگربخشهای دنیای اسلام شکل گرفته است،و فقه سیاسی تشیع برخلاف فقه سیاسیاهل سنت اهل بیت عصمت و طهارت رامصداق اولی الامر میداند و مشروعیتحکومت را مختص به ولایتی میداند کهاز طریق آنها اعمال و یا واگذار شده باشدو هر حاکمیتی را که از این طریق نباشدغیرمشروع میداند،و این مسأله در تمامدوران غیبت به قوت خود باقی است،وفقهای شیعه حتی در هنگامی که برایحفظ کیان اسلام و مقابله با کفار و دشمنانخارجی و مانند آن همکاری با حاکمیتهایموجود را به راستی وظیفۀ شرعی خودمیدانستند،از اعطای مشروعیت به آنحاکمیتها همچنان پرهیز میکردند،وگواه گویای این مدعا عمل کردن فقیهانشیعه در جنگهای سیزده سالۀ ایران وروس است."