چکیده:
در طول قریب 30 سال، بعد از وفات رسولالله صلیاللهعلیهوآله ، تا پایان حکومت
علی علیهالسلام ، غنایم نقدی و غیر نقدی فراوانی از راه فتوحات نصیب مسلمانان شد. افزایش
حجم نقدینگی در مدینه ممکن بود در کوتاهمدت سطح عمومی قیمتها را تحت تأثیر
جدی قرار دهد، اما به علت رواج داد و ستدها به نحو کالا به کالا، جریان آزاد تجاری
بین عربستان و سایر مناطق، ذوب درهم و دینار و تبدیل آنها به شمش و وسایل زینتی
و مصرف بخشی از آنها برای جنگ در خارج از مدینه، بعید به نظر میرسد که در
بلندمدت در افزایش سطح عمومی قیمتها به طور قابل ملاحظهای مؤثر بوده باشد.
افزایش تولید و درآمد و عمران و آبادانی مدینه و اطراف آن از دیگر پیامدهای
اقتصادی غنایم بود.
این نوشتار در صدد برآورد کمی غنایم جنگی عصر خلفای راشدین است و
در پایان اشارهای مختصر به برخی پیامدهای آن خواهد داشت.
خلاصه ماشینی:
"مقدار کمی غنایم شهرها حضرموت و قبایل کنده و سکاک: این منطقه در زمان ابوبکر (11 ق) با جنگ فتح شد،1 اموال و مواشی آنها به غنیمت گرفته شد2 و زنان و اولاد آنها به اسارت درآمدند؛3 اسرای زن 000/1 نفر بودند،4 خمس غنایم و اسرا به مدینه فرستاده شد و بین مردم مدینه تقسیم گردید5 و باقیماندهی غنایم بین جنگجویان مسلمان تقسیم شد.
سهم سربازان از غنایم نیز به نظر میآید 000/24 دینار و 000/8 دینار بوده است، اگر چه ممکن است همهی آن از خود جنگ یرموک بهدست نیامده و بخشی از آن در جنگهای قبلی و در مسیر لشکریان تا یرموک بهدست آمده باشد؛ بنابراین ممکن است فقط در خود یرموک سهم سوار 500/1 دینار باشد و بقیه از مناطق دیگری که بعد از یرموک تقسیم شدهاند باشد؛ اما ممکن است تعداد کشتههای دشمن 120 هزار یا 105 هزار نفر باشد، لکن ما مبنا را 105 هزار قرار میدهیم؛ بنابراین، سهم پیاده 000/392/349/1، سواره 000/824/095/8، سهم جنگجویان 000/216/445/9 و حداقل کل غنایم 000/520/806/11 بود.
برای حل مشکل تقسیم غنایم غیر نقدی بین سربازان مسلمان و مشکل نگهداری و حمل خمس آن به مدینه، معقول به نظر میرسد که آنها را تبدیل به درهم و دینار کنند؛ علاوه بر این، از ظاهر نقلهای تاریخی ذکر شده میتوان استنباط کرد که علیرغم اینکه غنایم بهدست آمده معمولا از نوع کالا بود، اما هنگام تقسیم، در اغلب موارد، سهم سپاهیان به صورت نقدی به آنها پرداخت میشد.
محمدبن جریر طبری، همان، ص347 (در این صفحه تعداد سربازان همراه خالد را 000/10 نفر گفته شد و جنگ مذار بعد از آن اتفاق افتاد)؛ ابنخلدون، همان؛ ابنالاثیر، همان، ص52."