چکیده:
با توجه به اهمیت چغندر قند و نقش آن به عنوان ماده خام در تولید شکر و نیز با در نظر گرفتن سهم بالای شکر وارداتی در شکر مصرفی، اثرات سیاست های حمایت قیمتی دولت بر تولید کنندگان و در نتیجه بر میزان عرضه داخلی چغندرقند در این مقاله مورد بحث قرار گرفته است. به منظور تخمین تابع عرضه چغندرقند در این بررسی از مدل تعدیل جزئی نرلاو استفاده شده و نرخ حمایت اسمی به عنوان متغیر توضیحی وارد مدل گردیده است. نتایج محاسبه نرخ حمایت اسمی چغندرقند در طول دوره مورد مطالعه نشان می دهد که نرخ مذکور منفی بوده که این به معنای اخذ مالیات ضمنی از تولید کنندگان است. نتایج آزمون همبستگی تولید با نرخ حمایت اسمی نیز نشان می دهد که ضریب همبستگی مثبت و برابر 0.19 و نشان دهنده این است که با افزایش نرخ حمایت اسمی، تولید چغندرقند افزایش می یابد. همبستگی تولید با قیمت های اسمی و واقعی داخلی نیز مثبت و به ترتیب برابر 0.49 و 0.13 است. نتایج تخمین تابع عرضه نیز مبین وجود روابط معنی دار از نظر آماری میان میزان تولید با متغیر قیمت واقعی داخلی و متغیر زمانی است. در پایان با توجه به یافته های پژوهش پیشنهادهایی برای حل مسایل موجود ارایه شده است.
خلاصه ماشینی:
"(به تصویر صفحه مراجعه شود) با توجه به اینکه تولید چغندرقند در ایران از آغاز با استفاده از فناوری نوین انجام گرفته و از یک سو سازمان اصلاح بذر چغندرقند(پیشین)همواره نسبت به تولید بذرهای اصلاح شده و توزیع آن میان چغندرکاران اقدام میکرده و از سوی دیگر مراحل مختلف تولید چغندرقند با سرپرستی و نظارت کارخانههای چغندرقند انجام میگرفته و به نوعی کارخانهها عهدهدار امور ترویجی بودهاند،این سئوال مطرح میشود که چرا تولید چغندرقند در کشور با نوسانهای زیادی روبهرو بوده و عملکرد چغندرقند در کشور به رغم افزایش آن در جهان در حال رکود بوده و یا در برخی سالها روند کاهشی داشته است.
نتایج این تحقیق نشان میدهد که نرخ رشد سالانه قیمتهای واقعی داخلی برای چغندرقند(محصولی که قیمت آن از سوی دولت تعیین میشود)منفی و برابر 1/92-و برای پنبه مثبت و برابر 1/67 بوده است،درحالیکه پنبه محصولی صادراتی به شمار میآید و نقش دولت در قیمتگذاری آن محدود است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) چنانکه از جدول 8 پیداست،رابطه میان میزان تولید چغندرقند و نرخ حمایت اسمی سال قبل مثبت ولی بدون معنی است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) چنانکه در جدول 9 ملاحظه میشود،میزان تولید با متغیرهای قیمت واقعی داخلی و متغیر زمانی رابطه مثبت داشته و این روابط از نظر آماری معنیدار بوده است.
معیار نرخ حمایت اسمی که نشاندهنده میزان حمایت دولت است،در دوره مطالعه منفی و دارای نوسانهای چشمگیر بوده و در برخی سالها به سطح نازلی رسیده که موجب واکنش نسبتا شدید تولیدکنندگان و در نتیجه کاهش تولید و عرضه محصول به کارخانهها شده است."