چکیده:
همان طوری که می دانیم تاکنون مقبره بسیاری از پادشاهان بنام و مشهور هخامنشی مانند مقبره کورش کبیر در پاسارگاد، مقبره داریوش اول، خشایارشاه، اردشیر اول و داریوش دوم در نقش رستم و مقبره اردشیر دوم، اردشیر سوم و مقبره ناتمام داریوش سوم در تخت جمشید شناسایی شده اند. اما از کمبوجیه دوم، فاتح مصر، مقبره شناخته شده ای باقی نمانده است. به رغم گزارش یکی از الواح گلی تخت جمشید که در آن اشاره به مقبره کمبوجیه در نریزاش (Narezzash: نیریز) دارد ـ که از جانب مدیریت تخت جمشید، ماهانه یک گوسفند جهت آیین دینی به آنجا ارسال می گردید ـ اما اکثر پژوهشگران به تکرار همان نظریه هرتسفلد اکتفا کرده اند که وی برای اولین بار در سال 1935 م. بنای نیمه تمام مشهور به «تخت رستم» درشمال تخت جمشید و در نزدیکی نقش رستم را به عنوان مقبره کمبوجیه دوم مطرح کرد. در این مقاله کوشش بر آن است تا با استفاده از داده های باستان شناسی، الواح و متون تاریخی به بررسی نظریه فوق الذکر بپردازد. برای این منظور سعی شده است ابتدا به دوران کوتاه پادشاهی کمبوجیه دوم در ایران اشاره شود و سپس به بررسی موقعیت جغرافیایی و نیز آثار به جای مانده از یک بنای سنگی مشهور به تخت رستم و در مجاورت آن یک کاخ سلطنتی و آثار نقش رستم ـ خصوصا کعبه زرتشت که همگی در منطقه شمال تخت جمشید قرار دارند ـ پرداخته شود. در پایان نشان داده خواهد شد که مجموعه آثار بر جای مانده در شمال جلگه مرودشت یادآور آثار دشت پاسارگاد است که به احتمال بسیار به وسیله کمبوجیه پی افکنده شده و بنای تخت رستم به احتمال زیاد، طرح نیمه تمام مقبره کمبوجیه به سبک مقبره کورش می باشد که با مرگ نابهنگام وی و روی کارآمدن داریوش، نیمه تمام رها گردید و پس از مرگش مکان دیگری در نیریز برای وی ساخته و در آن دفن شد
As far as it is known، the tombs of many famous kings of Achaemenid Dynasty have been explored so far، such as the tomb of Cyrus the Great in Pasargadae، the tombs of Darius I، Xerxes the Great، Ardashir I and Darius II in Naqsh-e Rustam، the tombs of Ardashir II and Ardashir III and unfinished tomb of Darius III in Persepolis. However، there has been no identified tomb ascribed to Cambyses II the conqueror of Egypt. In spite of inscriptions on one of the clay tablets mentioning the tomb of Cambyses II to be in Narezzash (modern neyriz) – to the place where a sheep was monthly sent for ritual ceremonies by the governor of Persepolis – most researchers have sufficed to repeat Hertzfeld’s theory based on which he first announced in 1935 the unfinished structure of “Takht-e Rustam” in northern part of Persepolis and near Naqsh-e Rustam to be the tomb of Cambyses II.
This paper tries to investigate into the above mentioned theory by using archeological data، tablets and historical texts. For this purpose firstly the short reign of Cambyses II is studied and then the geographical position and the remnants of a stone structure known as Takht-e Rustam، a castle next to it and Naqah-e Rustam historical places – particularly the Ka’aba of Zoroaster which are all located in the north of Persepolis. In the end it is indicated that the ruins in the north of Marvdasht plain are the reminder of Pasargadae plain which is very likely to be founded by Cambyses. Thus، the unfinished structure of Takht-e Rustam is most likely to be Cambyses’ tomb resembling the tomb of Cyrus the Great which was left incomplete due to his sudden death and succeeding of Darius. After he passed away، another tomb was built for him in Neyriz and was buried there.
خلاصه ماشینی:
"در پایان نشان داده خواهد شد که مجموعه آثار بر جای مانده در شمال جلگه مرودشت یادآور آثار دشت پاسارگاد است که به احتما بسیار به وسیلۀ کمبوجیه پیافکنده شده و بنای تخت رستم به احتمال زیاد،طرح نیمه تمام مقبرۀ کمبوجیه به سبک مقبرۀ کورش میباشد که با مرگ نابهنگام وی و روی کارآمدن داریوش،نیمهتمام رها گردید و پس از مرگش مکان دیگری در نیریز برای وی ساخته و در آن دفن شد.
در پایان نشان داده خواهد شد که مجموعه آثار بر جای مانده در شمال جلگۀ مرودشت یادآور آثار دشت پاسارگاد میباشد که به احتمال بسیار توسط کمبوجیه پی افکنده شده و بنای تخت رستم به احتمال زیاد طرح نمیه تمام مقبرۀ کمبوجیه به سبک مقبرۀ کورش است که با مرگ نابهنگام وی و روی کارآمدن داریوش،نیمهتمام رها شد و پس از مرگش مکان دیگری در نیریز برای وی ساخته و در آنجا دفن گردید.
بههرحال اگر هم بپذیریم کمبوجیۀ مذکور در الواح تخت جمشید،همان کمبوجیۀ دوم،فرزند ارشد کورش بزرگ است که در نیریز دفن شده،باز هم این،نافی انتساب بنای نیمهتمام مقبرۀ تخت رستم به کمبوجیه نخواهد بود زیرا ممکن است این مقبره به همراه دیگر تأسیسات مجاور آن در زمان وی و به دستور شخص شاه آغاز شده و حتی زمانیکه در سفر جنگمی مصر بود،زیر نظر برادر و جانشین بردیا ادامه یافته،اما با بروز مرگم ناگهانیاش و ظهور کودتا علیه بردیا توسط داریوش،این آثار به جز کعبۀ زرتشت که جنبۀ دینی و مذهبی داشته،رها گردیده و چون مقبره برای پذیرش پیکر کمبوجیه آماده نبوده،جنازۀ وی به محل دیگری در نیریز که مکانی مقدس و دینی محسوب میشده،جهت تدفین منتقل گردیده و مقبرۀ نیمهتمام کمبوجیه در جلگۀ مرودشت برای همیشه به همان صورت رها شده باشد."