چکیده:
ابوکبیر هذلی از شاعران عصر جاهلی بود و در زمان پیامبر(ص) به دین مبین اسلام گروید. آوازه او به خاطر سرودن قصیده های چهارگانه، با مطلعی مشابه است. او در این قصاید از یک بحر عروضی، آن هم بحر کامل، بهره جسته است. محور اصلی این قصیده ها، انسان است. نگارنده در این مقاله سعی نموده است تنها قصیده اول را از درون، مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. در این قصیده، شاعر به گونه ای از عنصر زمان، بهره گرفته است که این عنصر، از یک عنصر فیزیکی به یک موضوع شعری، تغییر هویت داده است؛ یعنی عنصر زمان، عاطفه شاعر را چنان تحت تاثیر قرار داده است که در متن و محتوای شعر او به خوبی هویداست.
Abu Kabir al-Hudhali was a poet of the Pre-Islamic era who converted to Islam during the time of the holy Prophet (pbuh). He is famous for his fourfold odes with similar prologues. In his odes، he fully utilizes a complete ‘arūḍ meter. The central topic of his odes is the human being.
The present article is an attempt to perform an inner analysis of only the first ode، in which the poet has used the time element in such a way that it has changed from a physical element to a poetic subject; that is to say، the element of time has influenced the poet’s emotions to the extent that it is clearly manifest in the text and content of his poem.
خلاصه ماشینی:
ابن المعتز در کتاب خود یعنی طبقات الشعراء المحدثین(ابن المعتز، ص 186)به قصیدۀ حائیه او اشاره نموده و یک بیت از آن را بدینگونه آورده است: ألا یا حمام الأیک فرخک حاضر#و غصنک میاد ففیم تنوح آوازۀ ابو کبیر هذلی به قصاید چهارگانهایاست که با مطلعی مشابه آغاز شدهاند.
(ابن قتیبه،ص 446) ابو العلاء المعرّی با سرکوفت و سرزنش شاعر،این قصاید را اینگونه به باد انتقاد گرفته است(ابو العلاء،ص 159):«فهذا یدل علی ضیق عطنک بالقریض،فهل ابتدأت کل قصیدۀ بفن؟» «این به دلیل کوتهبینی تو در سرودن شعر است؛چرا هر قصیدهای را با شکلی جداگانه آغاز ننمودی؟» عوف بن محلم در مورد توان و قدرت شاعری و برتری شعر او گفته لاست:«کان فی هذیل أربعون شاعر محسنا و کان ابو کبیر من أظهرهم و أقدرهم علی القول»(ابن معتز،ص 186) مشابهت در مطلع قصاید ابو کبیر هذلی،چهبس خود کلیدی باشد که بتواند در بستۀ ساختار شعر او را بگشاید و جرأت تأویل و تفسیر را نیز در خوانندۀ شعرش افزایش دهد.
اما این قصاید چهارگانه با شیوهای واحد سروده شده است: مطلع قصیده اوّل: أزهیر هل عن شیبة من معدل#أم لا سبیل إلی الشبّاب الأوّل یقول:«هل عن شیبة من مصرف أم لاسبیل إلی شبابی الذی مضی» مطلع قصید دوم: أزهیر هل عن شیبة من مقصر#أم لا سبیل إلی الشّباب المدبر مطلع قصیدۀ سوم: أزهیر هل عن شیبة من مصرف#أم لا خلود لباذل متکلّف (الباذل:الذّی یبذل ماله.
ابن رشیق میگوید:ابو کبیر این بیت از شعر خود را درواقع در هفت جا تکرار نموده است.