چکیده:
موضوع روابط ایران و روسیه با آسیای مرکزی بهصورت جداگانه موضوع پژوهشهایی قرار گرفته است. اما مقایسه سیاست خارجی دو کشور در این منطقه کمتر مورد توجه بوده است. در چنین شرایطی شناخت نقاط اشتراک و اختلاف سیاست خارجی دو کشور در منطقه و نیز بهدست آوردن درکی درست از علتهای این اشتراکها و اختلافها دشوار است. در این پژوهش به موضوع روابط ایران و روسیه در آسیای مرکزی از زاویه دیگری نگریسته شده است. در این چارچوب اختلافهای و اشتراکهای موجود در سیاست خارجی ایران و روسیه در آسیای مرکزی از منظر ساختارها و پایههای نظری سیاست خارجی و نیز فرایندهای بکارگیری آن توسط دو کشور مورد بررسی قرار گرفته است. به این ترتیب تبیین این ساختارها و بررسی نقش آنها در رفتارهای ایران و روسیه در آسیای مرکزی هدف اصلی نوشتار حاضر را تشکیل میدهد.
After the collapse of the Soviet Union، the United States sought cooperative partnership with Russia. with the exception of a short period، the improvement of the bilateral relations were suspended due to the increasing tension caused by certain issues like NATOeastward expansion، the deployment of the U.S. Aegis Ballistic Missile Defense System (Aegis BMD) in Europe، and Russia’s war with Georgia in 2008. The Obama administration made an attempt to improve the U.S.-Russia ties by means of introducing “Reset” policy. It has been years since a box that read “Reset” next to its Russian translation was unveiled and exchanged by Hilary Clinton and Sergei Lavrov. Since then several agreements have been concluded during the visits of government officials of the two states. This article tries to examine the consequences of Obama’s “Reset” policy for US-Russia cooperation. The study concludes that Obama’s “Reset” policy has not generated significant benefits for Russia.
خلاصه ماشینی:
در این چارچوب اختلافهای و اشتراکهای موجود در سیاست خارجی ایران و روسیه در آسیای مرکزی از منظر ساختارها و پایههای نظری سیاست خارجی و نیز فرایندهای بکارگیری آن توسط دو کشور مورد بررسی قرار گرفته است.
در کنار موارد یاد شده، اگرچه کمتر به مقایسه سیاست خارجی ایران و روسیه و نقاط اشتراک و اختلاف آن در آسیای مرکزی پرداخته شده است؛ اما در مطالعات موجود، نقاط اشتراک در سیاستهای عملی و رفتارهای دو کشور بیشتر بهعنوان مخالفت با حضور غرب و آمریکا تفسیر شدهاند.
در این نوشتار، اختلافها و اشتراکهای موجود در سیاست خارجی ایران و روسیه در آسیای مرکزی در قالبی کلیتر و از منظر ساختارها و پایههای نظری سیاست خارجی و نیز فرایندهای بهکارگیری آن توسط دو کشور مورد بررسی قرار گرفته است.
سؤال اصلی این نوشتار آن است که سیاست خارجی ایران و روسیه در آسیای مرکزی از نظر ساختارهای شکلدهنده و فرایند بهکارگرفتن، چه شباهتها و تفاوتهایی دارند؟ تحلیل سیاست خارجی ایران در سند چشمانداز بیست ساله ایران تا سال 1404 که در بهار 1383 توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام اعلام شد؛ دست یافتن به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه آسیای جنوب غربی(شامل آسیای مرکزی، قفقاز، خاورمیانه و کشورهای همسایه) از جمله هدفهای کشور( که البته در سطح منطقه است) بیان شده است.
بهخصوص که ایران سعی دارد خط ضد آمریکایی و ضد اسراییلی خود را با فعالکردن همکاری با سازمانهای منطقهای و بینالمللی متعادل کند و از این نظر محور آسیای مرکزی در سیاست خارجی ایران نقش مهمی پیدا کرده است.