چکیده:
سنت نظریه و دستور زبان روایت علاوه بر روسیه و فرانسه در نقد انگلیسی- آمریکایی نیز درخشان و تأثیرگذار بوده است. سیمور چتمن از نظریهپردازان آمریکایی نظریه و دستور زبان روایت است و کتاب داستان و گفتمان: ساختار روایی در ادبیات داستانی و فیلم (1978) او از راهبردیترین آثار در زمینة روایتشناسی و بهویژه حوزة میانرشتهای روایت و سینما بهشمار میآید. در این جستار به معرفی این کتاب و شرح فصلهای مختلف پرداخته میشود. ابتدا، شرحی از نظریه و دستور زبان روایت از ارسطو و پراپ و نظریهپردازان روایت در فرانسه بهویژه برمون، گرماس و تودورف میآید و سپس کتاب چتمن معرفی و توصیف میشود.
خلاصه ماشینی:
"سازگان صوری کتاب به این شرح است: 1)مقدمه روایت و بوطیقا عناصر نظریۀ روایی آیا روایت ساختاری نشانهشناختی است؟ استنباط،انتخاب و انسجام روایت 2)داستان:رخدادها توالی،مجاورت،علیت حقیقتمانندی و انگیزه هستهها و اقمار داستانها و ضدداستانها تعلیق و تعجب زمان و پیرنگ نظم،تداوم،و بسامد تبلور تمایزات زمانی در متن کلانساختار روایی و سنخشناسی پیرنگ 3)داستان:موجودات مکان داستان و مکان متن مکان داستان در روایت سینمایی مکان داستان در روایت کلامی موجودات داستان:شخصیت نظریۀ ارسو در باب شخصیت رویکرد فرمالیستی و ساختارگرایانه بهشخصیت تودورف و بارت در باب شخصیت آیا اشخاص برساختهایی محدودند یانامحدود؟ به سوی نظریهای آزاد در باب شخصیتشخصیت:پارادایم خصایل انواع شخصیت زمان و مکان(صحنهپردازی) 4)متن:داستانهای روایتناشده مؤلف واقعی،مؤلف مستتر،راوی،خوانندۀواقعی،خوانندۀ مستتر،روایتشنو دیدگاه و ارتباط با صدای روایی دیدگاه در فیلم کنشهای سخن راویان و اشخاص بازنمایی کلی«روایتناشده» انواع روایتناشدهها:ثبتهای مکتوب ثبتهای سخن محض حدیث نفس ثبت افکار:سبک مستقیم آزاد تکگوییدرونی جریان سیال ذهن تکگویی درونی در سینما 5)متن:راویان آشکار و نهان راویان نهان سبک غیرمستقیم دنبالهدار و آزاد دستکاری جملات برای اهداف روایت: پیشتصور به منزلۀ نمونه محدودیت مؤلف در انتقال روایت دسترسی محدود متغیر/دسترسی ذهنیهمهجانبه عمل روایت آشکار:توصیف صحنه عمل روایت آشکار:خلاصههای زمانی گزارش آنچه اشخاص نیندیشیده یا نگفتهاندصفات و نقد و نظر نقد و نظر نقد و نظر ضمنی:راوی کنایی و راویاعتمادناپذیر نقد و نظر در باب داستان:تفسیر نقد و نظر در باب داستان:قضاوت نقد و نظر در باب داستان:شمولیت نقد و نظر در باب متن روایتشنو خاتمه نمودار ساختار روایت نمایهها فصل اول چتمن در فصل اول یکی از ضروریات نظریۀ ادبی یا بوطیقا3را،در معنای فراخ آن،شرح مستدل ساختار روایت،عناصر داستانسرایی و ترکیب و تجلی عناصر داستانمیداند."