چکیده:
این تحقیق به بررسی روابط مفهومی میان واژگان زبان می پردازد. روابط مفهومی انواع روابطی را تشکیل می دهند که در نظام معنایی زبان میان واژگانی یافت می شوند که چه بسا در ابتدا مستقل از هم به نظر برسند اما در عمل و در حقیقت ارتباط تنگاتنگی میان آن هاوجود دارد. در مورد تعداد این روابط و گستردگی آن ها تحقیقات قابل توجهی انجام شده است. در این تحقیق، سعی شده است تا با کمک آزمون روانشناختی تداعی معنایی به تشخیص پربسامدترین روابط مفهومی میان پارهای واژگان زبان فارسی نائل شویم. نتایج این تحقیق نشان می دهد که روابط سلسله مراتبی(شمول معنایی)، روابط نقشی، تقابل معنایی، با هم آیی و هم معنایی بیشترین درصد انواع پیوندهای واژگانی را در میان داده های تحقیق حاضر به خود اختصاص داده اند.
خلاصه ماشینی:
"مثلا ریشه، ساقه و برگ هرکدام بخشی از کل یک درخت محسوب می شوند (صفوی(همان))؛ (ساغروانیان،1369)؛ (1977؛Lyons) 4- آزمون و نتایج در این تحقیق برای پیدا کردن روابط مفهومی میان واژه ها از آزمون روانشناختی تداعی معنایی (semantic association task) و واژه های هم- نویسه (homograph) بهره برده شده است.
جدول1- پربسامدترین واژه های تداعی شده با واژه های محرک(formal) ردیف پست در سر کرم مد مهر 1 نامه دیوار مو نرم کننده لباس محبت 2 حقیر پنجره راز کرم خاکی زیبایی مادر 3 مقام درب صورت بخشش نو مهربان 4 پایین دستگیره تن خاک مغازه دوستی 5 فرومایه دروازه سرسره پوست رایج پاییز 6 پستچی خانه روسری دست خوش تیپ مدرسه 7 صندوق چوبی کلاه صابون قرآن نماز 8 مرتفع قفل کله کرم پودر الفبا مهرو آنچه در نگاه اول به داده ها توجه را جلب می کند این مسأله است که ظاهرا پاسخ های افراد بیشتر بر تداعی های معنایی میان واژگان متکی است تا پیوندهای صوری (نوشتاری/ آوایی)؛ همانطور که مشاهده می شود مواردی مانند: در/ درس، سر/ سرکه، کرم/ کرمان، که واژه ی تداعی شده تشابه صوری با واژه ی هدف دارد، در میان داده های جدول کمتر یافت می شود.
بنابراین جدول درصد فراوانی پربسامدترین روابط یافت شده میان داده های تحقیق در زیر ارائه می شود تا امکان مقایسه به وجود بیاید: چنانکه ملاحظه می شود رابطه ی شمول معنایی با 35/21 درصد فراوانی بالاترین رتبه را در جدول داراست که این امر برابر انتظار ما با توجه به شناخته شده ترین روابط معنایی ارائه شده است."