چکیده:
توالی و نظم منطقی بین اشیا و رویدادها در عرصه های مختلف و به خصوص حوزه ی خیال، زیبایی و گیرایی خاصی را به دنبال دارد. وجود تکرار در ساخت و فرم شعر، ارزش زیباشناختی شعر را دو چندان می سازد به ویژه اگر تکرار در شعر شاعری خلاق و نو آفرین همچون سعدی رخ داده باشد. این مقاله با روش تحلیل بسامدی به بررسی تکرار در معانی عاطفی، تصاویر، کنایات و همچنین موسیقی غزلیات سعدی می پردازد. هدف از نگارش این مقاله نشان دادن موارد تکرار در غزلیات شاعر و همچنین بیان این مطلب است که تکرار در اشعار وی نه تنها باعث ایستایی و رکود شعری نشده است بلکه این تکرار نمایش معنایی و عینیت عاطفی کلام او را بالا برده است
خلاصه ماشینی:
"مثال: اﯼ ﺳﻬــﯽ ﺳﺮو روان ﺁﺧﺮ ﻧﮕﺎهی ﺑﺎز ﮐﻦ ﺗـﺎ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﻋﺮﺿﻪ دارم اﻓﺘﻘﺎر ﺧﻮﻳﺶ را (سعدی1365:غ13 /ب14) ﺳــﺎﻋﺘﯽ ﮐـﺰ درم ﺁن ﺳـﺮو روان ﺑﺎزﺁﻣﺪ راﺳﺖ ﮔــﻮﻳﯽ ﺑــﻪ ﺗﻦ ﻣﺮدﻩ روان ﺑﺎزﺁﻣﺪ (همان:غ215 /ب1) چو سرو بوستانستی وجود مجلس آرایت اگر در بوستان سروی سخنگوی و روانستی (همان:غ525 /ب2) آن سرو ناز بین که چه خوش می رود به راه آن چشم آهـوانه که چون می کند نگــاه (همان:غ486 /ب1) 2-2-1-2-تشبیه یار به ماه در ساخت استعاره: این تصویر با 54 بار تکرار در رده ی دوم تصاویر تکرار شونده در غزلیات سعدی قرار دارد: گـر مـــاه من برافکند از رخ نقاب را بـــرقـــع فـرو هلد زجمال آفتاب را (سعدی1365،غ9 /ب1) هــر نوبتم که در نظر ای مــاه بگذری بــار دوم زبـــار نخستیــن نکــوتری (همان :غ558 /ب1) ﺻﻮرت روﯼ ﺗﻮ اﯼ ﻣﺎﻩ دﻻراﯼ ﭼﻨﺎﻧﮏ ﺻﻮرت ﺣﺎل ﻣﻦ از ﺷﺮح و ﺑﻴﺎن ﻣﯽﮔﺬرد (همان:غ178/ب5) ﺧﻼﻳﻖ در ﺗﻮ ﺣﻴﺮاﻧﻨﺪ و ﺟﺎﯼ ﺣﻴﺮﺗﺴﺖ اﻟﺤﻖ ﮐﻪ ﻣﻪ را ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﺑﻴﻨﻨﺪ و ﻣﻪ ﺑﺮ ﺁﺳﻤﺎن ﺑﺎﺷﺪ (همان:غ196/ب8) 2-2-1-3 تشبیه یار به بت وصنم در ساخت استعاره: این تصویر با 35 بار استفاده در رده ی سوم تصاویر تکرار شونده ی غزلیات سعدی واقع شده است: تو بت چرا به معلم روی که بتگر چین به چین زلف تو آید به بتگری آموخت (سعدی،1365:غ32 /ب3) همه عالم صنم چین به حکایت گویند صنم ماست که در هر خم زلفش چینست (همان:غ129 /ب3) ﺑﺎ هر ﮐﻪ ﻣﺸﻮرت ﮐﻨﻢ از ﺟﻮر ﺁن ﺻﻨﻢ ﮔﻮﻳﺪ ﺑﺒﺎﻳﺪت دل از اﻳﻦ ﮐﺎر ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ (همان:غ140/ب5) همانطور که در ابیات بالا ملاحظه می کنیم سعدی برای جلوگیری از ملال و کسالت ناشی از تکرار تصاویر از ترفندهای زیادی در شعر خود استفاده می کند که یکی از این شگردها، همراه ساختن تصاویربا آرایه ی جناس تام می باشد."