چکیده:
صور خیال گوهر اصلی شعر است و معیار ارزش و اعتبار هنری شعر را تعیین میکند. سبک شعر انقلاب و دفاع مقدس که تنها چند دهه از عمر آن میگذرد؛ از جهت نامگذاری هنوز در هالهای از ابهام به سر میبرد. شاید بتوان این سبک را به پیروی از سبک مشروطه سبک جمهوری نامید. بررسی آثار شاعران انقلاب و دفاع مقدس از جمله راهکارهای مهم و تأثیرگذار در شناخت شعر انقلاب است. مطالعة اشعار فرید، شاعر برجستة انقلاب و دفاع مقدس علاوه بر آشنایی مخاطبان با سبک شاعر، شناخت بهتر و دقیقتر شعر انقلاب و دفاع مقدس را نیز به همراه خواهد داشت. از جمله سطوحی که در بررسی سبک یک اثر ادبی مورد بررسی قرار میگیرد؛ سطح ادبی است. در این مقاله اشعار فرید در سه دفتر پریستارهها، پریبهانهها و پریشدگان، از نظر صور خیال بررسی و نتایج حاصل از آن به صورتهای مختلفی مثل ترسیم جدول و نمودار برای خواننده به تصویر کشیده شد. عناصری، همچون تشخیص، تشبیه بلیغ (بویژه به صورت ترکیب اضافی) استعاره بالکنایه و نماد در اشعار فرید نمود قابل توجهی دارد. کاربرد این نوع تشبیهات علاوه بر ایجاد نوعی فشردهگویی در حوزة خیال، همانندسازی را به یکسانسازی نزدیک و نوعی اغراق در حوزة تشبیه عرضه میکند.
Figures of speech are substance of poetry and the criteria for evaluating it. The term poetic style of the period of Islamic Revolution and Sacred Defense (the 1980-81 war between Iraq and Iran) is new، about three decades. This labeling is somehow ambiguous; it may be more accurate if we call it the style of Republic، following the style of Constitutionalism. Studying the works of the poets of Revolution and Sacred Defense، such as Farid، can help better know the characteristics of this style. In the present article Farid’s poetry is being studied regarding figures of speech used in his poem collections of ‘Pari-Setare-ha’ (fairy stars)، ‘Pari-Bahane-ha’ (fairy excuses)، and ‘Pari-shode-gan’ (turned into fairies). The result is shown in tables and diagrams. His use of Simile، metaphor، irony، and symbolism is remarkable in them. The use of similes here not only serves to concise writing in the field of imagination، it also approaches to identification، and causes some kind of exaggeration in the field of simile.
خلاصه ماشینی:
این دو شگرد بیانی از پرکاربردترین عناصر صور خیال در اشعار فرید است تا آنجا که تشخیص 618 بار و استعاره بالکنایه 126 بار در سه دفتر شعر او بکار رفته است.
استعارههای بکار رفته در اشعار فرید گاه ساده و آشکار است: خود را مگر چو اشک بریزم به پای دوست وز پای سرو خویش چو جوبار بگذرم (طهماسبی، 1385الف: 126) سرو استعاره از محبوب و یا در بیت: پای کوبان بگذرم از خاکریز اختیار از نگارم خط فرمانی اگر پیدا شود (همان: 216) نگار، محبوب ازلی است که دیگر شاعران گذشته نیز بارها به آن اشاره کردهاند و خاکریز اختیار استعارهای بدیع از دنیاست که تحت تأثیر فضای دفاع مقدس با واژة خاکریز ترکیب شده است.
از دیگر استعارههای بدیع بکار رفته در اشعار فرید به موارد ذیل میتوان اشاره کرد: ای شهادت یازده تنگ شکر بردی بس است رو که تنگ آخرین ما راست از خوان علی (طهماسبی، 1385الف: 182) به یازده خم می گرچه دست ما نرسید بده پیاله که یک خم هنوز سر بسته است (همان: 209) (یازده تنگ شکر و یازده خم می استعاره از یازده امام معصوم، تنگ آخرین و یک خم می استعاره از حضرت ولیعصر(عج) است).
تشبیه مفصل در تمامی اشعار فرید تنها 75 مورد بکار رفته است؛ 58 بار در پریستارهها، 7 بار در پریبهانهها و 10 بار در پریشدگان: گذشت درد ز دیوار عاشقان چو پری جدا شد از همه منهای من نمیدانی (طهماسبی، 1385الف: 41) همچنین: (همان: 65، 101،98) تشبیه مجمل و مؤکد این دو نوع تشبیه نامگذاری بر اساس وجهشبه و ادات است.