چکیده:
نوشتار حاضر در صدد تبیین دین مدنی از دیدگاه ژان ژاک روسو است. از این رو نخست به بررسی چیستی و سیر تطور دین مدنی پرداخته و پس از تبیین دیدگاه روسو در این موضوع، نسبت دین مدنی روسو را با اسلام- آن گونه که روسو نیز خود در بحث دین مدنی اشاره ای به دین اسلام نموده است - بررسی خواهیم کرد.
خلاصه ماشینی:
"» (همان: 500)آنچه هابز نیز در لوتیان از آن دفاع کرده است، هر چند تحت حکومت الهی ـ جهانی موعود مسیح علیهالسلام میباشد، اما در عمل به دلیل استقلال عملی هر حاکم مدنی از حاکمان دیگر و نیز حاکم بودن او بر جامعه سیاسی و نیز کلیسا به صورت توأمان، تحت مذهب نوع دوم روسو قرار میگیرد.
اما آیا آنچه روسو مطرح کرده است، دینی وحیانی است یا صرفا تدبیری است جهت ایجاد نظم و همبستگی اجتماعی؟ مختصر توضیحاتی که روسو در باب دین مدنی منتخب خود میدهد حاکی از آن است که چنین دین مدنی ارتباط و پیوند زیادی با هیأت حاکم دارد و از نظر روسو «فقط هیأت حاکم، وظیفه تدوین اصول آن را بر عهده دارد.
اما آیا اگر اسلام چنین وجه ایجابی و مثبتی داشته است، پس چرا روسو مدلی را که اسلام نمونه آن است، یعنی اتحاد نظام دینی و نظام سیاسی به تفصیل بررسی نکرده است؟پیش از پرداختن به این بحث لازم است به نکته حائز اهمیتی که روسو در بررسی مختصر اسلام در بحث دین مدنی مورد توجه قرار داده است، اشاره نماییم.
هر چند اسلام خود نگرش وحدتگرایانهای را به ارتباط دین و سیاست دارد و بدین جهت با «دین مدنی» روسو که نوعی پیوند بین دین و عرصه سیاسی مدنی است دارای وجه اشتراک میباشد، اما چنین وجه اشتراکی بسیار کمرنگ است."