چکیده:
چکیدهویلیام پی. آلستون ( -1921) برای تجربة دینی ساختاری مشابه با ساختار تجربة حسی قایل است و آن را آگاهی مستقیم به خدا میداند. هدف اصلی او دفاع از این دیدگاه است که آگاهی مستقیم به خدا، میتواند اعتقاد به برخی اوصاف و افعال درکشدنی خداوند را موجه نماید.آلستون در تبیین نظریة خود درباره تجربة دینی بیشتر بر دو چیز تکیه میکند: نخست، تجربة حسی و دوم، گزارشهای فراوانی که از صاحبان تجربة دینی نقل شده است. در این نوشتار تنها به سه ایراد از ایرادهای اصلی و مهم دیدگاه آلستون که به برخی از آنها نیز کمتر پرداخته شده است، میپردازیم: 1) ناسازگاری تجربههای عرفانی در سنتهای دینی مختلف و فرهنگهای گوناگون؛ 2) ناهمخوانی نظریة آلستون در باب تجربة دینی با دیدگاه انحصارگرایی او در مورد مسیحی؛ 3) تکیه آلستون بر کتاب مقدس. هرچندآلستون به بسیاری از نقدها پاسخ داده است، اما پاسخهای او در برخی موارد کافی و قانعکننده به نظر نمیرسند.
خلاصه ماشینی:
"39 در مخالفت با این دیدگاه آلستون، بسیاری از معرفتشناسان بر این باورند که اعتقادات M پیوسته بر باورهای مربوط به تجربة فاعل شناسا مبتنی هستند و در نتیجه اعتقادات Mی که بهطور کاملا بیواسطه موجه باشند، نداریم؛ یعنی این اعتقاد که برای مثال، «خداوند مهربان است»، چنین نیست که مستقیما بر تجربة عرفانی مبتنی باشد بلکه همواره بر این باور مربوط به تجربة شخص صاحب تجربه مبتنی است که «خداوند مهربان به نظر میآید».
86 3) وقتی آلستون میگوید: اعتقادات M مستقیما بهوسیلة تجربة عرفانی موجه میشوند، منظورش این نیست که چنین اعتقاداتی صادق و دارای توجیه نهاییاند؛ زیرا در مورد اعتقادات M نیز همانند باورهای رایجی که مبتنی بر ادراکات حسی هستند، ممکن است به اقتضای پارهای ادلة معتبر به این نتیجه برسیم که «اشیاء آنگونه که به نظر میرسند، نیستند».
96 با اینکه پاسخهای مبهم و ناکارآمد ارائه شده از این دست، هیچکدام مشکلی را از دوش نظریة آلستون برنمیدارند و گرهای از کار او نمیگشایند، اما به نظر میرسد سخن بالا نیز نادرست است؛ زیرا از دیدگاه معتقدان به معرفتشناسی اصلاح شده (reformed epistemology)، با توجه به اینکه اعتقادات پایه خود، از اعتبار در نگاه نخست برخوردارند، بنابراین، چندان نیاز به قرائن موافق نداریم، اما اگر قرائن مخالف وجود داشته باشند، باید دفاع کنیم و آن قرائن را رد کنیم و گرنه، اعتقادات پایه توجیه اولیة خود را از دست خواهند داد."