چکیده:
یکی از مسائل مهم و قابل تحقیق در معارف اسلامی رابطه عقل و تعبد است. بحث از آن و بیان مفهوم و ارزش عقل و دفع شبهات واقع در آن خصوصا در عصر علم و دانش و تکنیک ز ضروریات است.
منابع اصیل ما، قرآن و احادیث و حتی حکم خود عقل در این مساله استاز دیدگاه ق رآن و سخنان پیشوایان اسلام هریک از عقل و تعبّد جایگاه خاص خود را دارد. جایگگه عقل در قرآن و احادیث وارد نه نفی مطلق و نه ثبوت مطلق استبخصوص در فقه و ماسئل مربوط به احکام اسلامی
اینک نظر خوانندگان گرامی را به بررسی و تحقیق مسائل بالا جاب می کنیم.
خلاصه ماشینی:
حالا بحث اساسی در اینجا این است که رابطه عقل و ایمان و دین چگونه است؟و مقدار و حدود دخالت عقل در دین چه مقدار است؟ &%02002ZEOG020G% در پاسخ این سؤال میگوئیم که بهطور کلی دین به سه بخش اصلی و اساسی تقسیم میگردد: 1-اصول عقاید(جهانبینی) 2-احکام شرعی عملی(ایدئولوژی) 3-تکالیف اخلاقی بدیهی است که در جمیع اصول عقاید عقل تنها دخالت تامّه داشته بلکه جز عقل راهی برای شناخت آنها وجود ندارد و از دیدگاه اسلام اصلا جایز نیست که اعتقادات مذهبی و دینی از قبیل شناخت خداوند و صفات و افعال و شناخت معاد و غیر آن از روی تقلید از دیگران از قبیل پدر و مادر و استاد و غیر اینها باشد چنانکه مرحوم سیّد محمد کاظم صاحب«عروة الوثقی»در ابتدای باب اجتهاد و تقلید و سایر فقهای عظام به آن صریحا اعتراف کردهاند پس وسیله شناخت اصول عقاید تنها عقل گرچه عقل میتواند از راهنمائی های متکی به وحی از پیشوایان و دیدگاههای قرآن مجید مدد بگیرد و در زمینه راهنمائی عقل،دستورات اسلامی در قرآن و احادیث در همه زمینهها از جمله عقاید میتوانند کارساز باشند اما در بخش تکالیف اخلاقی از دیدگاه اسلامی تمام امیال و آرزوها و عواطف نفس انسانی لازم است تحت قیادت و راهنمائی عقل سلیم تنظیم و تدوین گردند و رابطه عقل و اخلاق و نقش عقل در تکالیف اخلاقی در مواضع مربوط به علم اخلاق جداگانه مورد بحث قرار میگیرد.