چکیده:
دانش تفسیر در سده های پنجم و ششم هجری شکوفا گشت و تفاسیر ارزشمندی برقرآن کریم نگاشته شد. یکی از شخصیت هایی که چندین اثر در علم تفسیر از او برجای مانده امین الاسلام فضل بن حسن طبرسی است. وی سه تفسیر برقرآن کریم نگاشت که تفسیر وسیط یکی از آنهاست. نام این تفسیر جوامع الجامع است که در این نوشتار به تفصیل پیرامون ویژگی ها و چگونگی رویکرد طبرسی در آن بحث شده است. امتیازات این تفسیر نسبت به مجمع البیان و الکشاف زمخشری نیز از دیگر مطالب این نوشتار است. در پایان چاپ های گوناگون این اثر نقد و بررسی شده ویژگی های چاپ مرحوم استاد دکتر ابوالقاسم گرجی بیان شده است.
خلاصه ماشینی:
"(برای تفصیل نک:ابن شهرآشوب،123؛منتجب الدین،144-145؛کریمان،260/1-290) 2-تفسیر جوامع الجامع طبرسی(جوامع الجامع،2/1-3)خود میگوید:پس از آنکه از تألیف تفسیر کبیرخود،مجمع البیان لعلوم القرآن،فراغت یافتم به کتاب الکشاف لحقائق التنزیل جار الله علامه[زمخشری]دست یافتم و بخشهایی از مبانی و الفاظ و معانی دلانگیز آن رابرگزیدم و خلاصهای ترتیب داده و در کتابی به نام الکاف الشاف گرد آوردم و هردو کتاب(مجمع البیان و الکاف الشاف)مقبولیت عام یافت و بسان امثال در امصار بر سر زبانها افتادو مورد استفاده خاص و عام قرار گرفت.
البته گاهی این اختصار،به گفته زندهیاد استاد گرجی در مقدمه تحصحیح(ج 1،نوزده)موجب تعقید،و یا اخلاللفظی و معنوی شده است(برای نمونههای آن نک:جوامع الجامع،436/1،441)ولی منحیث المجموع طبرسی توانسته به خوبی از عهده تفسیر آیات و حذف مطالب غیر ضروریبرآید به چند نمونه جالب توجه فرمایید: الف-در تفسیر آیه 81 سوره النساء:{/«و یقولون طاعۀ فإذا برزوا من عندک بیتطائفۀ منهم غیر الذی تقول و الله یکتب ما یبیتون»/}در معنای واژه«تبییت»میگوید:این واژهیا از«بیتوته»است زیرا تدبیری است که شبانه صورت میپذیرد یا از«بیت»شعر اخذشده است زیرا شاعر درباره بیت میاندیشد و آن را مرتب میگرداند.
5-چاپهای گوناگون تفسیر جوامع الجامع چاپ سنگی این کتاب برای نخستینبار در سال 1321 ه-ق در تهران به انجامرسید(آقا بزرگ طهرانی،249/5)با اشراف جمعی از فضلای قم،(جوامع الجامع،چاپسنگی،مقدمه قاضی طباطبایی،صفحه ج)دیگر چاپ سنگی این کتاب به شکل افستدر ماه رجب سال 1379 ه-ق در تبریز صورت پذیرفت با مقدمه سید محمد علی قاضیطباطبایی که در ضمن آن از زندگانی و آثار طبرسی سخن به میان آمده است."