چکیده:
موضوع این مقال کاستی های روان شناسی در ایران است. هدف ارائه فهرستی از کاستی ها و آسیب های دانش روان شناسی برای دستیابی به ضرورت تحول و راهکارهای تحول است. روش تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی با رویکرد انتقادی نسبت به وضع موجود است که به طور ضمنی توصیه ها و راهکارهایی هم ارائه شده است. نتایج این پژوهش در سه محور ذیل خلاصه می شود:
الف) غنی سازی: عدم توجه به رویکردها و دیدگاه های جدید، ضعف در کاربردی کردن روان شناسی، ضعف روش شناسی، عدم توجه به فلسفه روان شناسی، فقدان آموزش پژوهش محور، حاکمیت ترجمه در متون و منابع.
ب) بومی سازی: نبود نیازسنجی و توازن جنسیتی، عدم تناسب کمی به لحاظ مقاطع تحصیلی، گرایش های تحصیلی و پراکندگی استانی، ضعف عملی و مهارتی در روان شناسی.
ج) ارزش مداری: نگاه مادی گرایی در پیش فرض های روان شناسی، جبرگرایی و عدم توجه به اراده و اختیار، ضعف انسان شناسی و نبود نگاه جامع به انسان، محدودیت در مبانی معرفت شناختی و روش شناختی.
بنابراین روان شناسی موجود در ایران نیازمند تحول و بازنگری است.
This paper discusses the shortcomings of psychology in Iran. The objective is to provide a list of shortcomings and problems involving psychology in order to show the necessity of transforming and finding the mechanism for transformation. The method applied for this study is descriptive–analytical with critical approach towards the existing condition and also some suggestions and solutions are implicitly provided.
Findings of this research are summarized in following three sections:
Enrichment: Ignoring new approaches and views، weakness in applicability of psychology، poor methodology، disregard for philosophy of psychology، absence of research oriented education and dominance of translation in the relevant literature.
Indigenization: Absence of need assessment and gender balance، quantitative disproportion concerning educational stages، educational trends and provincial distribution، practical and skill weakness in psychology.
Value orientation: materialistic approach in psychological assumptions، determinism and disregarding free will، poor anthropology and absence of comprehensive view about mankind، restrictions concerning epistemological and methodological basics.
With respect to the above، psychology in Iran requires reconsideration and transformation
خلاصه ماشینی:
"صداوسیما به عنوان پرمخاطبترین رسانه نیز در سالهای گذشته به مرور به افزایش برنامههای تخصصی در زمینه روانشناسی همت گماشته و با بهرهگیری از نظر کارشناسان،برنامههای عمومی خود را اعم از برنامههای نمایشی و میزگردها،به معیارهای علمی روانشناختی نزدیکتر کرده است(طرح ممیزی رشته روانشناسی، انجمن روانشناسی ایران،216 و 217).
4. توزیع فراوانی و پراکندگی استانی:از نظر تعداد دانشجو به ترتیب دانشگاه پیام نور 49%،دانشگاه آزاد 43%،وزارت علوم و تحقیقات 7% و وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی کمتر از 1% را به خود اختصاص دادهاند(طرح ممیزی صد موضوع روانشناسی، 1389:192)در حالی که از جهت کیفیت و استانداردهای علمی و آموزشی دقیقا برعکس است.
توزیع فراوانی گرایشهای روانشناسی در استانهای مختلف،متوازن نیست به گونهای که در برخی استانها فقط یک گرایش وجود دارد،گرایش روانشناسی بالینی نیز اگرچه در چند استان راهاندازی شود ولی امکانات لازم و کلینیکهای تخصصی در این زمینه وجود ندارد(طرح ممیزی صد موضوع روانشناسی،1389:192).
توزیع فراوانی نسبی دانشجویان کارشناسی ارشد روانشناسی در استانهای مختلف نیز،متوازن نیست به گونهای که در تهران 46% است و در برخی استانها مانند ایلام، دوره کارشناسی ارشد وجود ندارد.
بنابراین برای رفع کاستیها در زمینه ارزشمداری و پیشفرضهای روانشناسی معاصر راهکارهای زیر قابل طرح است:پیشینهشناسی روانشناسی در فرهنگ اسلامی و ایرانی،تقویت و گسترش نگاه انتقادی،مطرح کردند دیدگاه و پارادایمها متفاوت در روانشناسی،استخراج و پردازش مفاهیم روانشناختی در متون دینی،تلفیق جهتگیری تربیتی و اخلاقی در متون و سرفصلها،استخراج و تدوین فلسفه روانشناسی اسلامی و...."