چکیده:
منابع مرجع چاپی، به عنوان بخشی عظیم از منابع اطلاعاتی برطرفکننده نیازهای اطلاعاتی، نقش بسیار مهمی در جامعه استفادهکننده دارد. به همین علت و به دلیل ضرورت زودیابی اطلاعات، هنگام تالیف و نشر، اهمیت زیادی دارد. مقاله حاضر با استفاده از روش پیمایشی و فن تحلیل محتوا به بررسی معیارهای ساختاری منابع مرجع چاپی فارسی منتشر شده در چهار حوزه موضوعی مختلف و در فاصله سالهای 1383-1374 پرداخته است. ابزار گردآوری اطلاعات، سیاهه ای است که توسط پژوهشگر برای هفت نوع منبع مرجع تدوین شد و مورد استفاده قرار گرفت. نتایج مقاله، حاکی از نوع عملکرد پدیدآورندگان و ناشران مرجع ایرانی در مورد رعایت معیارهای ساختاری منابع مرجع و شاخصهای مربوط به آن است. یافتهها حاکی از آن است که معیارهای ساختاری فیزیکی مانند صفحه آرایی و نوع حروف، به طرز مطلوبی رعایت شده، اما معیارهایی که در زودیابی اطلاعات نقش مهمی دارد (مانند نمایههای پایانی) به شکلی مطلوب رعایت نشده است.
خلاصه ماشینی:
"بررسی وجود تفاوت معنادار معیارهای مورد نظر میان منابع ردیف اول و دوم با آزمون لامان ـ وثینی معیارها لامان ـ وثینی P فهرست مندرجات 2176/500 004/0 فهرست کلی 2200/500 002/0 فهرست تفصیلی 2100/00 001/0 هدف 5190/00 189/0 مخاطب 5269/500 254/0 دامنه 2733/000 118/0 شیوه استفاده 4218/000 001/0 مقدمه 3985/000 000/0 ساختار متن 4427/500 577/0 صفحهآرایی 000/5709 585/0 ساختار داخلی 500/2222 678/0 ساختار ویژه 000/5568 608/0 نمایه موضوعی 000/1022 019/0 نمایه اعلام 000/1161 000/0 نمایه ویژه 000/4703 327/0 محاسبه میانگین امتیاز در معیارها و شاخصهای دارای تفاوت معنادار، نشان داد مرجع ردیف دوم در مقایسه با منابع مرجع ردیف اول، از نظر رعایت معیارهای ساختاری یادشده، وضعیت بهتری دارد.
2. فهرست تفصیلی (ارائه سرفصلها با نشان دادن جایگاه هر مفهوم یا موضوع در میان سایر مفاهیم یا موضوعها) از آنجا که این نوع فهرست علاوه بر نشان دادن محتوای کلی کتاب در قالب سرفصلها، به زیرمجموعهها و ریز مطالب نیز میپردازد، توصیه می شود علاوه بر کلیه نکات ذکرشده در مورد ساختار فهرست کلی، موارد ذیل نیز مورد توجه پدیدآورندگان و ناشران ایرانی قرار گیرد: ·سرفصلهای ارائه شده در زیر فصلها و عنوان آنها، باید با اندکی تورفتگی، دارای شماره فصل مربوط باشد.
از آنجا که «مقدمه» یک راهنمایی کلی برای آشنایی خوانندگان با محتوای اثر شناخته میشود، پدیدآورندگان باید نسبت به تهیه و تدوین یک مقدمه به صورت اصولی، دقت لازم را به کار برند؛ بدین معنا که در این بخش باید عناصری وجود داشته باشد که استفادهکننده از طریق مطالعه آنها پی ببرد آیا کتاب حاضر اطلاعات مورد نیازش را در بر دارد؟این عناصر عبارتند از: الف) بیان هدف · هدف از تألیف اثر، باید به صورتی واضح و قابل درک برای خوانندگان بیان شود."