چکیده:
قاسمی گنابادی (وفات 982) از نظیره گویان خوب نظامی است که از او هشت مثنوی در دست است. وی مثنوی لیلی ومجنون را دوبار سرود و سرایش دوم را به سال 976 به نام شاهزاده سام میرزا صفوی اختصاص داد. قاسمی علاوه بر زیبایی های ادبی و زبانی، با ابتکارات خاص خویش در برخی صحنه ها بر زیبایی و جاذبه داستان افزوده است. در این مقاله، پس از معرفی منظومه لیلی ومجنون قاسمی و نقد نسخ آن، به مقایسه تشابه ها و اختلاف های این منظومه، با سه روایت دیگر سده نهم، یعنی روایت های جامی، هاتفی و مکتبی، پرداخته شده است. قاسمی در مثنوی خویش نوآوری هایی کرده که در دیگر روایت ها دیده نمی شود؛ به طورمثال، به هنگام مکتب رفتن عرایس، می گوید: آن دو در عید برای استاد هدیه نمی بردند تا مثل دیگر کودکان تعطیل نشوند و تعطیلات را به مکتب بیایند. در روایت قاسمی، لیلی و مجنون قبل از مرگ به وصال می رسند و با هم جان می سپارند؛ نکته ای که در دیگر نظیره های مورد بررسی وجود ندارد. از برجستگی-های روایت قاسمی، براعت استهلال پرمعنایی است که در این منظومه آمده و از این جهت روایت قاسمی و جامی را بر نظایر خویش برتری بخشیده است.
Qasemi Gonabadi، (1523-1575)، a fine imitator of Nezami whose surviving book is HashtMasnavi، composed Leyli and Majnoon twice، the second one، dedicated to the Safavid prince Sam Mirza، ended in 1569. The book، in addition to its linguistic and literary beauties، shows the poet’s descriptive talent. In this paper، the writer first introduces the book and critically examines its various copies، and then compares and contrasts this version of the story with three other 16th century versions written by Jami، Hatefi and Maktabi. In his version، Qasemi has presented innovations that are not found in other versions. For example، he says that the two lovers did not bring gifts to their teacher on the festival day، so that their teacher would not dismiss them from class like other children and that they could attend school on holiday. Also، In Qasemi’s version، unlike the other versions، the two lovers meet before they die together. And yet another innovation of this version is the subtle prediction of the final event occurring in the first lines of the poem. It is these features that has made Qasemi’s version superior to the other versions
خلاصه ماشینی:
"/ ١٩٦٥: ١٧٣؛ صادقی کتابدار، ١٣٢٧: ١٤٠)؛ هفت اقلیم دو بیت از این کتاب را آورده (رازی ، ١٣٧٨: ٨٥٢)؛ و در آتشکده چهار بیت از لیلی و مجنون نقل شده که دو بیت اولی همانی است که در تحفـة سـامی آمده است (آذربیگ دلی ، ١٣٣٦: ٢٨٠- ٢٧٩)؛ در تذکرة حسـینی یـک بیـت از ایـن منظومـه ذکـر شـده (دوست سنبهلی ،١٢٩٢: ٢٧٠) و نیز نامی از آن در چند اثر دیگر آمده است : (نفیسی ، ١٣٤٤: ٤١٠ ؛ ایوانف ، ١٨٩:١٩٢٦).
اول گریـه کـردن قـیس در شـیرخوارگی و خردسالی است که فقط با بغل کردنش توسط زیبارویی ساکت می شد؛ دوم در روایـت مکتبـی آمـده است که در هنگام تولد، منجمان آیندة قیس را که عاشق و گرفتار خواهد شد، پیش بینی کردند: از آدمیـــان رمیـــده گـــردد بــا دام و دد آرمیــده گـــردد (مکتبی ، ١٣٨٩: ١٣٤) نظیر همین مضمون در روایت هاتفی آمده است : کان طفل بـه سـهل روزگـاری دیوانــه شــود ز عشــق یــاری در عشـق کسـی فسـانه گـردد رســوا شــدة زمانــه گــردد (هاتفی ، بی تا: ٣٧) ١٠- هدف نهایی سرایش این منظومه ها قاسمی در منظومة خود به انسان یادآور می شود که هدف زندگی ، راستی و درسـتی و نیکوکـاری است ."