چکیده:
رشد بی رویه و خودجوش گردشگری با اثرگذاری بر بنیان های اقتصاد روستایی، اثرات و پیامدهای اقتصادی گوناگونی را در پی داشته است. نوشتار حاضر؛ به دنبال شناخت و تحلیل اثرات گردشگری در نواحی روستایی بخش مرکزی نوشهر، مبتنی بر اصول گردشگری پایدار و مبانی نظریه ای مربوط است. بر این اساس، روش تحقیق به کار گرفته شده توصیفی- تحلیلی است که با استفاده از داده های عینی و ذهنی منتج از پرسشنامه ی تکمیل شده از سرپرستان خانوار و شوراهای اسلامی روستا انجام شده است. متغیرهای تحقیق، ماهیت کمی و کیفی دارند و در جمع آوری داده های ذهنی از مقیاس طیف لیکرت و برای تحلیل داده ها از آزمون های آماری پارامتری نظیر آزمون هم بستگی (پیرسون) و آزمون های ناپارامتری (نظیر آزمون هم بستگی اسپیرمن و کای اسکوئر) بهره گرفته شد. نتایج پژوهش نشان می دهد گرچه گردشگری منجر به اثرات و پیامدهای مثبت همچون اشتغال زایی، به ویژه ایجاد اشتغال برای جوانان و افزایش درآمد ساکنان و ضریب تکاثری در نواحی روستایی حوزه ی مذکور شده، اما اثرات و پیامدهای منفی اقتصادی از قبیل افرایش قیمت کالا و خدمات در فصل گردشگری، بالا رفتن قیمت زمین و به طور کلی افزایش هزینه ی زندگی ساکنان و وابستگی بیش از حد اقتصاد روستا به گردشگری را نیز به دنبال داشته است. از این رو تک بعدی شدن اقتصاد روستا به واسطه غلبه ی کارکرد گردشگری و ناتوانی در برقراری هم پیوندی مؤثر با سایر فعالیت های اقتصادی در تضاد با اصول گردشگری پایدار روستایی است، به گونه ای که ادامه ی این روند، بنیان های توسعه ی اقتصادی نواحی روستایی مورد مطالعه را در بلندمدت با چالش هایی روبرو خواهد ساخت.
خلاصه ماشینی:
نتایج پژوهش نشان مـیدهـد گرچـه گردشـگری منجـر بـه اثـرات و پیامدهای مثبت همچون اشتغال زایی، به ویژه ایجاد اشتغال برای جوانان و افزایش درآمـد سـاکنان و ضریب تکاثری در نواحی روستایی حوزه ی مذکور شده ، اما اثرات و پیامدهای منفـی اقتـصادی از قبیل افرایش قیمت کالا و خدمات در فصل گردشگری، بـالا رفـتن قیمـت زمـین و بـه طـور کلـی افزایش هزینه ی زندگی ساکنان و وابستگی بیش از حد اقتصاد روستا به گردشگری را نیز به دنبـال داشته است .
(142 گرچه به طور کلی اثـرات مثبـت اقتـصادی گردشـگری مـورد تأییـد اسـت ، ولـی بـسیاری از محققـین معتقدند کـه گردشـگری معمـولا اثـرات منفـی اقتـصادی جامعـه ی میزبـان ، ماننـد: افـزایش قیمـت کـالا و خدمات ، افزایش کاذب زمین ، افزایش هزینه ی زندگی، برگشت کـم سـرمایه ، فـصلی بـودن فرصـت هـای شغلی، جابجایی در اشتغال افراد بـومی و منـسوخ شـدن برخـی فعالیـت هـای مـــرسوم ماننـد کـشاورزی و ماهیگیری در نواحی روسـتایی را نیـز موجـب مـیشـود Weaver ;٩٢ :١٩٨٢ ,Mathieson and Wall) (٢٣٢;٢٠٠٢;Tosun (٢٠٠١:٣٥٣ ,and Lawton) در این ارتبـاط برخـی از مطالعـات انجـام شـده ، آثـار منفی اقتصادی ناشی از افزایش قیمت کالا و خدمات را از دیدگاه ساکنان تأییـد مـیکنـد، بـه گونـه ای کـه شلدون و وار در بررسی نگرش ساکنان به این نکته پی بردند که نیمـی از پاسـخ دهنـدگان ، افـزایش قیمـت کالا و خدمات را به توسعه ی گردشگری نسبت مـیدهنـد (٤٤ ,١٩٨٤;Sheldon and Var).