چکیده:
از مهمترین رسالتهای رسانهها، روشن ساختن افکار عمومی و بالا بردن سطح معلومات و دانش مردم در زمینههای مختلف زندگی است. یکی از زمینههای کاری رسانهها و از جمله صداوسیما، تولید و پخش آگهیهای بازرگانی است. اگر در این زمینه، قوانین و آییننامهها و دستور و توصیههای فقهی و اخلاقی رعایت شود و رسانه از رسالت حقیقی خود فاصله نگیرد و بیش و پیش از آنکه به تبلیغات تجاری به نگاه درآمدزایی بنگرد، به نگاه معرفی موارد نیاز جامعه، آن هم بر طبق مصالح لازم بنگرد، میتوان رسانه را در این زمینه عاری از آسیب دانست. این مقاله درصدد است برخی آسیبهای موجود یا احتمالی در تبلیغات بازرگانی را معرفی کند. برخی از این آسیبها عبارتاند از: تولید و غش و ضرر زدن به یکدیگر، تشویق بر مصرف بیشتر کالاها و خدمات غیرضروری، استفادة ابزاری از صدا و تصویر زنان، القای عقبماندگی خود و برتر دانستن بیگانگان، ندادن آگاهی لازم در مورد کیفیت کالاها به مردم، ایجاد اطمینان دروغین نسبت به کیفیت کالاها، نفی کالای مشابه، القای پارهای از افکار و اندیشههای ناروا، استفادة ابزاری از ارزشهای دینی و ملی و خلاصة کلام عدم خیرخواهی صاحبان تبلیغات نسبت به هموطنان و همکیشان خود و تنها به فکر فایدة اقتصادی خود بودن.
خلاصه ماشینی:
"اگر چه سخن حضرت در مورد تبلیغات دشمن در زمان جنگ است، اما ماهیت آن با تبلیغات خدعهگران اقتصادی و اجتماعی در زمان صلح تفاوتی ندارد و نمیتواند از جهت حکم شرعی مختلف باشد، اگر از بحث فقهی، صرفنظر کنیم و به بحثهای قانونی (که آن هم ریشههای فقهی دارد) بپردازیم باید بگوییم: «اگر چه چاپ آگهیهای تجاری و دولتی از حقوق مطبوعات (و دیگر رسانهها) است اما در تنظیم و چاپ اینگونه آگهیها، ادعای اثباتنشدنی و مطالب گمراهکننده نباید گنجانده شود.
البته در حال حاضر (سال 1392) این پیشنهاد عملی شده و شبکهای به اسم شبکة بازار راهاندازی گردیده اما سخن این است که علیرغم حضور این شبکة ویژه، از حجم آگهیهای تبلیغاتی شبکههای دیگر کم نشد و متأسفانه اگر احساس شود که سریال یا فیلمی جذاب و پر بیننده است، آنقدر قبل و وسط آن آگهی پخش میشود که موجب آزار میشود، خصوصا برای افرادی که برای اوقات خود ارزش قائلند و از سطح فکری بالایی برخوردار بوده و تبلیغات اینچنینی کمتر نظر و فکر آنها را عوض میکند.
تدلیس یعنی خدعهگری و بهکارگیری نیرنگ در معرفی کالاها، تشویق بر مصرفگرایی هرچه بیشتر و گاه تشویق بر استفاده از کالاهای مضر، استفادة قابل تأمل از صدا و تصویر زنان، القای برتری بیگانگان، عدم خیرخواهی برای مردم، گرانتر شدن کالاها به خاطر تبلیغات، پیدایش اطمینان ناصواب نسبت به کالاهای تبلیغشده و القای پارهای از مفاهیم و شکلدهی انگارههای ناروا از جمله آثار تبلیغات بازرگانی غیر صحیح است."