چکیده:
کشورها برای رفع معضل ناکارایی بنگاههای دولتی، به خصوصیسازی روی آوردند. دو حالت حدی برای خصوصیسازی، روش چین و روش روسیه است. در روش چین که به آن «خصوصیسازی از پایین» نیز گفته میشود، بازارها برای ورود بنگاههای خصوصی آزاد میشود ولی در روش روسیه، خصوصیسازی با واگذاری گسترده مالکیت دولتی همراه است. برنامه خصوصیسازی صنعت بیمه ایران که از سال 1379 شروع شد، بهصورت خصوصیسازی از پایین بود تا اینکه از سال 1388 با قانون اجرای سیاستهای کلی اصل (44) قانون اساسی، خصوصیسازی با واگذاری مالکیت شرکتهای بیمه دولتی نیز در این صنعت ادامه یافت. در این مقاله، نشان داده میشود که روش خصوصیسازی از پایین در صنعت بیمه ایران توانسته است با گسترش رقابت، نتایج مفیدی را برای این صنعت به دنبال داشته باشد. زیرا حجم فعالیتهای بیمهای را گسترش داده، محصولات صنعت بیمه کشور را متنوع کرده، با ایجاد رقابت حتی بر برخی شاخصهای عملکردی شرکتهای بیمه دولتی تاثیر مثبت داشته است. درحالیکه واگذاری مالکیت بنگاههای بیمه دولتی (هرچند هنوز در ابتدای راه است) فقط بنگاههای بیمه دولتی را از طریق نهادهای شبهدولتی بهصورت ظاهری به غیردولتی تبدیل کرده، مدیریت دولتی در این بنگاهها ادامه یافته و این خصوصیسازی هنوز بر کارایی آنها تاثیر محسوسی نداشته است. بنابراین پیشنهاد میشود بهمنظور تکمیل برنامه خصوصیسازی صنعت بیمه در کشور، این اقدامات متعاقب در دستور کار قرار گیرد: واگذاری مالکیت بنگاههای بیمهای در راستای گسترش رقابت و افزایش کارایی آنها انجام شود، برای بهرهمندی بیشتر از نتایج خصوصیسازی از پایین، آزادسازی و مقرراتزدایی در صنعت بیمه در چارچوب اصلاح نهاد تنظیم مقررات آن ادامه یابد، در راستای برابرسازی محیط فعالیت بنگاههای بیمهای همانند بنگاههای بیمه خصوصی برای شرکتهای بیمه دولتی نیز محدودیتهای سخت بودجهای برقرار شود و بازارهای مرتبط با صنعت بیمه گسترش یابد.
Countries resorted to the privatization to solve the problem of stateowned enterprises inefficiency. There are two serious methods of the privatization: Chinese and Russians. In China that called "privatization from below"، markets are open for private enterprises but in Russia،privatization performed by state ownership transfer. The privatization program in Iran insurance industry initiated from 2000 and performed through privatization from below، but has proceeded by ownership transfer of public insurance companies since 2009 according to the Implementation of General Policies of Article (44) Act of the Constitution.
The paper shows that privatization from below in competition extension in insurance industry has had more effects on Iran insurance industry by extending insurance industry practices، leading to differentiation in insurance industry products، even improving performance indices of public insurance companies by creating competition. While transfer of state-owned insurance enterprises (although it is still early) has led that only state-owned insurance enterprises are changed into nongovernmental insurance enterprises apparently by quasi-governmental organizations، state management has been continued and the privatization hasn't had significant effect on their efficiency yet. So it is proposed to complete the privatization program in the insurance industry that subsequent measures should be put on the agenda: insurance enterprises ownership should be transferred in order to extend competition and increase their efficiency، liberalization and deregulation in insurance industry should be continued in its institutional regulation reform framework to have more effects of the privatization from below، in order to the equalization of insurance enterprises business like private insurance enterprises، establish serious budget constraints on public insurance companies and extend the relevant markets to the insurance industry.
خلاصه ماشینی:
برنامهخصوصیسازی سنعت بیمه ایران که از سال 1379 شروع شد،به صورت خصوصیسازی ازپایین بود تا اینکه از سال 1388 با قانون اجرای سیاستهای کلی اصل(44)قانون اساسی،خصوصیسازی با واگذاری مالکیت شرکتهای بیمه دولتی نیز در این صنعت ادامه یافت.
tu@imohsehc:liam-E o} {IBبنابراین پیشنهاد به منظور تکمیل برنامه خصوصیسازی صنعت بیمه در کشور،ایناقدامات متعاقب در دستور کار قرار گیرد؛واگذاری مالکیت بنگاههای بیمهای در راستایگسترش رقابت و افزایش کارایی آنها انجام شود،برای بهرهمندی بیشتر از نتایج خصوصیسازیاز پایین،آزادسازی و مقرراتزدایی در صنعت بیمه در چارچوب اصلاح نهاد تنظیم مقررات آنادامه یابد،در راستای برابرسازی محیط فعالیت بنگاههای بیمهای همانند بنگاههای بیمه خصوصیبرای شرکتهای بیمه دولتی نیز محدودیتهای سخت بودجهای برقرار شود و بازارهای مرتبط باصنعت بیمه گسترش یابد.
به این منظور،سهم شرکتهای بیمهخصوصی از کل حق بیمه در بازار بیمه کشور به عنوان معیاری برای نشان دادن درجهخصوصیسازی از پایین در صنعت بیمه انتخاب شده،ارتباط آن با شاخصهای عملکردیمرتبط ارزیابی شده است.
2. ذینفعان اصلی شرکت،به ویژه سهامداران و مدیران که باید شرکت را تأسیسکنند،با موانعی روبهرو هستند؛از جمله ممکن است سرمایه قانونی اولیه تأسیس شرکتزیاد باشد،ریسکهای متعددی وجود داشته باشد و مقررات بازار با فعالیت خصوصی درتعارض باشد(مانند قیمتگذاری دولتی در بازار بیمه).
رقماین شاخص برای شرکتهای بیمه دولتی نشان میدهد که در سال 1386 نسبت به 1380 در تمامی شرکتها و در کل افزایش یافته است.
با توجه به نقش مسلط این شرکت در بازار بیمه،ضریب خسارت کل شرکتهای بیمه دولتی نیز کاهش یافته است.
در مجموع نتایج برآوردهای رگرسیونی نشان میدهد که عملکرد شرکتهای بیمهدولتی در سالهای خصوصیسازی با توجه به شاخص نسبت پوشش(دارایی به حق بیمه)بهبود یافته است.