چکیده:
امامت و ولایت از مهمترین اصول اعتقادی مذهب تشیع است که همواره متفکران، براهینی در دفاع از این اصل ارائه کردهاند. ملاصدرا ازجمله متفکران بزرگ است که تلاش نموده با توجه به مبانی فلسفی خود نشان دهد چگونه وجود ولی خدا و انسان کامل در عالم محسوس و زمین دائمی است. وی با طرح نظام فلسفی خود کمال انسان را با عالم عقل متحد دانسته است. در نظر او، عالم عقل متقدم بر سایر عوالم است و فیض خداوند از آن مسیر صادر میشود. خداوند نیز علت بقا و وجود سایر عوالم ازجمله طبیعت و زمین است. این پژوهش درصدد تبیین این مسئله است که در اندیشه ملاصدرا ولایت چگونه در زمین استمرار دارد.
Imamate and guardianship is considered as of Shiite`s most fundamental beliefs always defended by reasonable proofs of them. Molla Sadra is regarded among those great scholars; using his philosophical principles, he has tried to show how Divine friend or perfect man may be alive in visible world for ever. He has explained the unity of perfect man and the world of intellect. For him, intellectual world is before others and, therefore, through it Divine grace pass to others. God is the only main cause of created worlds including natural world in creation and duration both. This paper has intended to explain the continuation of guardianship on the earth.
خلاصه ماشینی:
(بنگرید به: حسنزاده آملی، 1383: 52) هنگامی که انسان کامل به مقام قرب نائل شد، واجد مقام ولایت میشود و در این صورت: ولایت عبارت است از مشاهده ذات و صفات و افعال خداوند در مظاهر کمالات خداوند و مجالی تعینات او به چشم بصیرت بعد از فنا در او و بقا به او.
(همان: 275) براساس گفتههای اهل باطن، هنگامی که انسان طهارت نفس را در پیش گیرد، ساحت وجودی او با عوالم بالای وجود متحد میشود که لازمه این اتحاد، یکی علم و دیگری تصرف در عالم به اذن خداوند است.
با توجه به مباحث پیشگفته، انسان همه قوای هستی را در خود جای داده است و در این صورت میتوان انسان کامل را خلاصه و نسخه کتاب هستی دانست: بدان که خداوند تعالی همه قوای عالم را در انسان جمع نمود و او را بعد از وجود دیگر اشیا پدید آورد «الذی أحسن کل شیء خلقه و بدأ خلق الإنسان من طین» ...
همین نکته در قوس صعود هستی نیز آشکار میشود و ازآنجاکه مراتب قوس صعود هستی با قوس نزول مطابقت دارد و هر مرحله در قوس صعود، مطابق قوس نزول است، انسان در قوس صعود با تزکیه نفس خود با ابتدای قوس نزول که همان عقل است، متحد 1 و عین عالم عقل میشود.
نتیجه ازآنجاکه طبیعت در قوس نزول خود نیازمند وجود عقل است، در قوس صعود نیز نیازمند وجود انسان کامل و خلیفه خداوند یا همان ولی و امام خواهد بود.