چکیده:
شهرهای جهانی پدیدهای نوظهوری هستند که در متن اقتصاد جهانی به عنوان مکان های پیوند دهنده شبکه اقتصاد جهانی عمل می کنند و سبب شکل گیری فضای جریان ها و به وجود آمدن کانون های قدرت نوظهور در نقشه جغرافیای سیاسی جهان شده اند. تاکنون، 54 شهر جهانی توسط پژوهشگران گروه تحقیقاتی پیتر تیلور شناسایی شده و بر اساس برخی شاخص های انتخابی که عمدتا در چهار حوزه اقتصاد، فرهنگ، امکانات زیربنایی و ارتباطات است، در سه رده شهرهای جهانی آلفا (10 شهر)، بتا (10 شهر) و گاما (34 شهر) طبقه بندی شده اند. پیرو همین طبقه بندی به نظر می رسد شهر اول با شهر پنجاه و چهارم تفاوت هایی عمیق دارد. لذا «شهر جهانی» یا «ورلد سیتی» با «جهان شهر» یا «گلوبال سیتی» تفاوت بنیادی دارد. به طور کلی هنگامی که یک کلان شهر در چارچوب اقتصاد جهانی جایگاهی را کسب نماید و به عنوان یکی از گره های شبکه اقتصاد جهانی در فضای جریان ها به رقابت با سایر شهرها بپردازد از وضعیت کلان شهری به وضعیت «شهر جهانی» ارتقاء یافته است و از هر چندین ده «شهر جهانی» یک مورد تبدیل به «جهان شهر» می شود. مقاله حاضر ضمن تبیین مفهوم «شهر جهانی» و «جهان شهر»، سعی دارد با ترسیم تفاوت های این دو، ابهام مفهومی آنهارا برطرف کند. هدف مقاله اثبات تفاوت میان «شهر جهانی» و «جهان شهر» و حوزه های نفوذ ژئوپلیتیکی آنها به صورت مجزا است. شاخص های مورد استفاده منبعث از مطالعات پیشین از جمله فرضیه های ورلد سیتی فریدمن و گلوبال سیتی ساسن و به ویژه شاخص های12 گانه پژوهشگران گروه پیتر تیلور در حوزه شهرهای جهانی است. براساس نتایج تحقیقاتی گروه تیلور، ده شهر جهانی برتر؛ به عنوان شهرهای جهانی آلفا شناسایی شده اند که شش مورد آنها؛ یعنی نیویورک، لندن، پاریس، توکیو، هنگ کنگ و سنگاپور «جهان شهر» محسوب می شوند. شش شهر دیگر این گروه، در صورت ادامه روند پیشرفت، در آینده به جایگاه جهان شهری دست می یابند. همچنین «شهرهای جهانی» گروه های بتا و گاما، صرفا به عنوان شهرهای جهانی، با درجه اهمیت متفاوت، تابع چهار «جهان شهر» فوق هستند. لذا مفهوم «شهر جهانی» صراحتا متفاوت از «جهان شهر» است. جهان شهرها کانون های اصلی فرماندهی اقتصاد جهانی محسوب می شوند که در راس سلسله مراتب شبکه شهرهای جهانی قرار گرفته اند.
The world cities are new-fangled phenomenon in the world economic system as the nodes where the world economy network connected and are the cause to shape the spaces of flows and makes the new power centers in the world's geopolitics. Meanwhile، the scholars of Peter Taylor's research group identified 54 cities as world cities and classified them on the bases of some deliberative indicators mainly in four field، namely، economics، culture، infrastructures، and communication facilities and categorized them into three ranks: world cities α (10 city)، β (10 city)، and γ (34 city).On the bases of these researches it seems there is a deep gap between the first and the fifty-fourth cities. Thus we can conclude that there is a basic difference between the "world cities" and the "global cities". Generally speaking، when a metropolis finds her place in the global economy framework and begins to compete with the other cities as a node in the global economy network and in the spaces of flows، it will promote to a "world city" and it occurs only for one among a dozen. This paper attempts to explain the meaning and clarify the concept of these two different terms and explain the differences between the two and at the same time try to eliminate their conceptual ambiguity. The main purpose of the paper is to prove separately the differences between the "world city" and the "global city" and their geopolitical infiltration zone. The indices which have been used here are mainly inspired by Freedman's world city and Sassen's global city hypothesis، with an especial consideration to the Taylor's group 12 indicators. According to Taylor's group researches there are 10 first rank cities which identified as α cities، which six cities of these (New York، London، Paris، Tokyo، Hong Kong، and Singapore) considered as "global city". The other six cities in this group would be considered as global if they could continue the development process they are moving toward. The "world cities" which is considered as β and γ groupings considered as world cities with different rank of importance are subordinate to the four "global cities" mentioned above. Therefore we can see an explicit difference between the concepts of "world city" and "global city". Global cities are the headquarters of global economy and stand at the top of world cities.
خلاصه ماشینی:
"پیرو شاخصهای 12گانۀ فوق،آمارهایی در ارتباط با مهمترین کارکردهای«جهان شهرها» در قالب جداول شماره 1 و 2 ارائه میشود تا مشخص شود که چرا پژوهشگران بین«شهرهای جهانی«مبنی بر اینکه برخی از آنها به عنوان«شهرهای جهانی برتر»،لایق عنوان«جهان شهر» یا گلوبال سیتی هستند،تفاوت قائل میشوند و چرا در تقسیمبندیهای سلسله مراتب «شهرهای جهانی»برخی شهرها به عنوان نقاط گرهگاهی،کانون شبکه شهری جهانی را اشغال کردهاند و در جایگاه«جهان شهر»دررأس سلسله مراتب شهری جهانی جای میگیرند؟آیا در محاسباتی که بر اساس این شاخصها انجام شده اشتباهاتی صورت گرفته است؟مسلما خیر.
نتیجه این است که همانگونه که در متن مقاله بر اساس مستندات پژوهشی اشاره شد،اینها همان شهرهای جهانی هستند که به دلیل برتری خود در حوزههای مختلف اقتصادی-اجتماعی و تکنولوژیکیهای ارتباطی به دلیل دستیابی به نوعی عمومیت جهانی یا گلوبال به«جهان شهرها»یا«گلوبال سیتیها»تبدیل شدهاند ولی شهرهای دیگر نیز مثل این شهرها عنوان«شهر جهانی»دارند،اما چون از نظر کارکرد و اهمیت در سطوح نسبی پایینتر قرار دارند و هنوز در سطح جهانی به عمومیت لازم نرسیدهاند، نمیتوانند«جهان شهر»قلمداد شوند.
لذا در نتیجهگیری از این تحلیل میتوان گفت که مفهوم«شهر جهانی»متفاوت از مفهوم«جهان شهر»است،چنانچه تا حال حاضر نیز همین رویه ادامه دارد و در تقسیمبندیهایی که توسط پژوهشگران شهرهای پیشرو جهان انجام میشود،همیشه یک طیف شهری پیش قراول با فاصلهای فاحش از شهرهای دیگر پیشی گرفتهاند(که آنها همان«جهان شهرها»-که زمانی در گذشته«شهرهای جهانی»بودهاند- هستند)و یک طیف دیگر به عنوان شهرهای دنبالهرو ایفای نقش میکنند(همان«شهرهای جهانی»)-(شکل شماره 3)."