چکیده:
هدف مقاله حاضر بررسی موانع ایجاد امنیت پایدار در منطقه خلیج فارس و ارائه الگو و ساز و کارهای مناسب برای ایجاد ثبات و امنیت پایدار در این منطقه است. در این راستا چارچوب نظری مجموعه امنیتی منطقه ای که از سوی بوزان مطرح شده است به عنوان چارچوب مفهومی مناسب و جامع برای بررسی شرایط امنیتی خلیج فارس مورد تبیین قرار می گیرد. تسلط تهدید، رقابت، اختلاف و خصومت در الگوهای دوستی و دشمنی بازیگران مجموعه امنیتی خلیج فارس و موارد دیگری مانند رقابت های تسلیحاتی و اختلافات سیاسی و ایدئولوژیک در سطح منطقه ای از موانع عمده شکل گیری امنیت پایدار در خلیج فارس محسوب می شوند. آمریکا به عنوان بازیگری مداخله گر در مجموعه امنیتی خلیج فارس محسوب می شود که مانع از توسعه همکاری های منطقه ای شده است و حتی سیاست های آن به تشدید رقابت ها و خصومت ها انجامیده است. در این راستا با توجه به موانع درون منطقه ای و برون منطقه ای ایجاد امنیت پایدار در خلیج فارس، الگوی امنیتی مشارکتی و همکاری جویانه و سازوکارهای مرتبط با آن برای بهبود شرایط امنیتی در خلیج فارس پیشنهاد می شود.
The present research aims to study the obstacles hindering the establishment of sustainable development in the Persian Gulf and present appropriate model and arrangements for stability and security in this region to be ensured. To this end، the theoretical framework of regional collective security provided by Bouzan is considered as the appropriate and comprehensive concept for security situation in the Persian Gulf to be studied. Elements of dominance، threat، rivalry، dispute، and conflict in enmity and friendship models of the regional players together with other factors like arms competitions and political-ideological disputes in the region are main obstacles for sustainable security to form. The US as an intervening player in the collective security of the Persian Gulf not only prevents the development of regional cooperation efforts but also worsens disputes and conflicts. Considering intra- and inter-regional obstacles، the participatory and cooperative security model with the relevant requirements is recommended for the improvement of security in the Persian Gulf.
خلاصه ماشینی:
"اما فارغ از انگیزهها و دلایل مختلف سیاستهای دولت عراق در خلیج فارس که میتواند از افزایش قدرت و نفوذ تا امنیت رژیم سیاسی را شامل شود،واقعیت آن است که سیاست تهاجمی این کشور در خلیج فارس و در قبال همسایگان باعث افزایش احساس ناامنی و عدم اطمینان بین بازیگران،ممانعت از گسترش همکاریهای امنیتی منطقهای و بسترسازی برای حضور نیروهای فرامنطقهای در خلیج فارس شده است.
در یک نگاه کلی روند تحولات مرتبط با امنیت منطقه خلیج فارس را میتوان اینگونه تحلیل کرد که عوامل و مؤلفههای درون منطقهای شامل الگوهای دوستی و دشمنی با تأثیر عواملی از قبیل اختلافات مرزی،مسائل ژئوپلیتیک،ناهمگونیهای اقتصادی،سیاسی و فرهنگی-اجتماعی و مسابقه تسلیحاتی و همچنین دیدگاههای متعارض سه بازیگر اصلی منطقه اصلیترین موانع عدم شکلگیری امنیت پایدار در خلیج فارس است که باعث مداخله بازیگران و عوامل فرامنطقهای میشود.
در سطح منطقهای تسلط اختلافات و چالشهای مختلف بین بازیگران منطقه،از جمله اختلافات ارضی و مرزی و اختلافات سیاسی و ایدئولوژیک در الگوهای دوستی و دشمنی در مجموعه امنیتی خلیج فارس و همچنین رویکردها و منافع متعارض سه بازیگر مؤثر این مجموعه یعنی ایران،عربستان سعودی و عراق از موانع و مؤلفههای اصلی ناامنی و عدم شکلگیری امنیت پایدار محسوب میشود.
دو مشکل اصلی در این راستا دنبال کردن سیاست هژمونی از سوی آمریکا و تلاش برای ایجاد نظام امنیتی بدون برخی بازیگران مؤثر مانند ایران و عراق از سوی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس بوده است."