چکیده:
منظومه یا نظام ارزشها به عنوان بنیادیترین مؤلفه فرهنگی هر جامعه، معمولا از طریق نفوذ تدریجی به سازمان شخصیتی افراد و نهادها و ساختارهای اجتماعی خود را در جلوههای انتزاعی و انضمامی بازتولید کرده و همچون جویباری در بسترهای روانی و اجتماعی و در سپهر معنایی و گفتمانی غالب جامعه به حیات خویش ادامه میدهد. انتقال ارزشها به همراه سایر مؤلفههای وابسته، عمدتا از طریق کارگزاران و عوامل و وسایط خاصی صورت میپذیرد. در عصر حاضر، رسانههای جمعی، بهویژه رسانههای تصویری از برجستهترین کانالهای انتقال، احیا، تقویت، تغییر، ویرایش و حتی آفرینش ارزشها شمرده میشوند. این نوشتار درصدد است تا با محوریت رسانه ملی به عنوان یک دانشگاه عمومی و یکی از بازوان فرهنگی نظام اسلامی، و با ارجاع به زیرساختهای هنجاری و توقعات نهادی شده، نقش این رسانه را در بازخوانی، انتقال، تبلیغ، برجستهسازی و صیانت ارزشهای اسلامی یا مورد تأیید اسلام را با رویکردی جامعهشناختی و ارتباطی مورد تحلیل و واکاوی قرار دهد.
خلاصه ماشینی:
"مجموع اقداماتی که رسانه ملی میتواند در جهت بسط، تقویت، تعمیق، تغییر و صیانت از ارزشهای دینی بدان اهتمام نماید، عبارتند از: ارتقای سطح آگاهی عموم از جایگاه ارزشها در نظام اعتقادی و هنجاری یا حکمت نظری و عملی دین، توجه دادن صریح و ضمنی به منطق بنیادین ارزشها و پشتوانههای نظری آنها، تفهیم ضرورت و اهمیت آنها در زندگی اجتماعی، تشریح مصادیق، شرایط اجرا و اعمال، آثار و نتایج و موانع پذیرش و التزام به رعایت ارزشها؛ توجه دادن به ارزش کارکردی آثار مترتب بر رعایت و عدم رعایت ارزشهای دینی بهویژه ارزشهای اخلاقی در سطوح مختلف فردی و اجتماعی؛ ایجاد تلقی و نگرش مثبت نسبت به ارزشها، فضاسازی و بسترسازی جهت افزایش التزام حداکثری، برجستهسازی و حساسیتزایی متناسب، توجه و تذکار مستمر در خصوص ارزشهای مغفول یا در معرض غفلت، هدایت نگرشها و جهتگیریها در جهت پذیرش هرچه بیشتر و تقویت میزان رغبت عملی عموم به رعایت آنها، توجه دادن نهادها و سازمانهای مختلف به وظایف و انتظاراتی که در این خصوص بدانها متوجه است؛ تلاش در جهت انعکاس و آموزش ضمنی ارزشها در قالب تعاریف عملیاتی، همراه با شاخصهای مناسب، اقدام در جهت هنجارسازی متناسب برای عینیتیابی هرچه بیشتر ارزشها، کلیشهسازی و کلیشهزدایی، شناسایی ایرادات و شبهات و تمهید پاسخهای مناسب برای رفع آنها، تعدیل باورهای همخوان و انگارههای اخلالگر، ایجاد ذهنیتهای مشترک، ایجاد و تقویت انگیزههای همخوان، ارتقا روحیات اجتماعی برای پذیرش هزینههای معمول با هدف بهرهگیری از نتایج مترتب، ارائه الگوهای مرجع با هدف هدایت رفتارها و ایجاد همنوایی، تأیید یا نقد اشکال و رویههای رایج، به دست دادن سازوکارهای اصولی برای نظارت مردم بر فرایند اجرای ارزشها، ترغیب و هدایت مردم در دادن واکنش مناسب به اقتضائات محیط، توجه دادن به سیره بزرگان دین در تعامل با ارزشها، برجستهسازی میزان اهتمام چهرههای الگویی و مرجع به رعایت ارزشها، انعکاس دیدگاههای کارشناسان و متخصصان، طرح و ارائه سبکها و شیوههای متناسبزیستی، تقویت همدلی و احساس تعلق مثبت به ارزشمداران و رعایتکنندگان ارزشها، مبارزه با اباحیگری و تسامحات توجیهناپذیر در برخورد با نقض ارزشها، اقدام در جهت نهادی ساختن ارزشها و عرفهای ارزشی مقبول، تقویت روابط گفتمانی میان مردم، ارائه شاخصهای کیفی برای هدایت و کنترل فرایند جریانیابی ارزشها در جامعه، تذکار هوشمندانه به موارد نقض آنها، عینیت دادن ارزشها در موقعیتهای مختلف در قالب نمادها و نشانههای گفتاری، نوشتاری، صوتی، تصویری، فیزیکی و حرکتی؛ برجستهسازی تزاحمات ارزشی و راههای برونرفت از آن، وزندهی مناسب به هر ارزش متناسب با جایگاه آن در سلسلهمراتب ارزشی و پرهیز از افراط و تفریط، توجه دادن به رویههای انحرافی و اصلاح عملکردها، تلاش آگاهانه در جهت نسبتسنجی ارزشهای پذیرفته شده و اشکال جاری آن با اقتضائات محیط، شرایط عصری و موقعیت تمدنی جامعه."