چکیده:
پژوهش حاضر با هدف تعیین اولویت بندی کشت محصولات زراعی شهرستان بیرجند در استان خراسان جنوبی صورت گرفته است. جامعه آماری تحقیق شامل کارشناسان سازمان جهادکشاورزی استان است که از بین آنها با استفاده از فرمول کوکران، تعداد 133 نفر انتخاب شدند و اطلاعات به روش نمونه گیری تصادفی در سال زراعی 1387-1388 گردآوری و با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) تحلیل شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که مهمترین معیارهای تعیین کننده کشت محصولات زراعی شهرستان بیرجند منابع آب و کشاورزی پایدارند و همچنین زعفران، گندم و جو از بین محصولات پاییزه و پنبه از میان محصولات بهاره از بالاترین اولویت برای قرار گرفتن در الگوی کشت محصولات زراعی برخوردارند و دو گیاه چغندر و ذرت پایین ترین اولویت را از این لحاظ دارند پژوهش حاضر با هدف تعیین اولویت بندی کشت محصولات زراعی شهرستان بیرجند در استان خراسان جنوبی صورت گرفته است. جامعه آماری تحقیق شامل کارشناسان سازمان جهادکشاورزی استان است که از بین آنها با استفاده از فرمول کوکران، تعداد 133 نفر انتخاب شدند و اطلاعات به روش نمونه گیری تصادفی در سال زراعی 1387-1388 گردآوری و با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) تحلیل شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که مهمترین معیارهای تعیین کننده کشت محصولات زراعی شهرستان بیرجند منابع آب و کشاورزی پایدارند و همچنین زعفران، گندم و جو از بین محصولات پاییزه و پنبه از میان محصولات بهاره از بالاترین اولویت برای قرار گرفتن در الگوی کشت محصولات زراعی برخوردارند و دو گیاه چغندر و ذرت پایین ترین اولویت را از این لحاظ دارند الگوی کشت، خراسان جنوبی، بیرجند، محصولات زراعی، AHP
خلاصه ماشینی:
"بر همین اساس پژوهش حاضر با هدف تعیین الگوی بهینه کشت محصولات زراعی در شهرستان بیرجند در استان خراسان جنوبی صورت پذیرفت تا ضمن طراحی این الگو برای دستیابی به بهترین ترکیب تولید،حداکثر درآمد خالص برای کشاورزان در سطح خرد و افزایش صادرات محصولات کشاورزی و ارزآوری در سطح کلان محقق شوند.
از آنجا که برنامهریزی خطی یک تکنیک تکهدفه بوده ولی طبیعت بسیاری از مسائل برنامهریزی کشاورزی چندهدفه میباشد(اسد پور،1376)،باید برای طراحی الگوی مناسب و مطلوب که برگرفته از کلیه پتانسیلها و محدودیتها و منطبق بر کلیه ملاحظات اقتصادی،فنی، اجتماعی و غیره باشد،از روشی استفاده شود تا بتوان به کمک آن از منابع موجود بهترین استفاده را کرد و از اینرو در این پژوهش از بین مدلهای مختلفی که برای تعیین الگوی بهینه کشت استفاده میشود،مدل تحلیل سلسلهمراتبی )PHA( ،که مدلی مهم و منعطف برای این نوع برنامهریزی است و میتواند در یک سیستم،هدفهای مختلف را لحاظ و مدیر واحد زراعی را به سمت اهداف بهینه هدایت کند،بهره گرفته شد.
1. مقایسه معیارهای مورد بررسی با توجه به هدف مطالعه طبق نظر کارشناسان جهاد کشاورزی استان خراسان جنوبی،مهمترین مؤلفه تأثیرگذار در اولویتبندی کشت محصولات زراعی شهرستان بیرجند منابع آب است(نمودار 1).
در این راستا نتایج تجزیه و تحلیل دیدگاههای کارشناسان جهاد کشاورزی استان خراسان جنوبی نشان میدهد که از بین محصولات زراعی پاییزه،محصول زعفران با نسبت بالای 0/362،از بیشترین اولویت برای قرار گرفتن در الگوی کشت محصولات زراعی شهرستان بیرجند برخوردار میباشد و گندم و جو هم در اولویتهای بعدی قرار دارند."