چکیده:
برغم انتخاب عنوان مالکیت بر نظام حمایتی ویژه حقوق مالکیت فکری، این نظام، تفاوت های ساختاری و ماهوی متعدد با قالب سنتی و شناخته شده حقوق مالکیت دارد. دلیل این تفاوت، عمدتا ملاحظات اقتصادی متاثر از کارایی توصیفی و سعی در ایجاد تعادل و توازن میان کارایی ایستا و کارایی پویا در تولید و مصرف اطلاعات و دانش های نوین است. از یک سو بر مبنای ملاحظات مربوط به کارایی پویا و با هدف ایجاد انگیزه در افراد برای تولید و افشاء اطلاعات و دانش های نوین، حق انحصاری به خالقان این آثار اعطا می شود و از سوی دیگر، بر مبنای ملاحظات مربوط به کارایی ایستا و با هدف فراهم آوردن امکان دسترسی هر چه گسترده تر مصرف کنندگان به محصولات فکری تولید شده، محدودیت های متعددی بر این حق انحصاری از قبیل مدت زمان حمایت و گستره حمایت وارد شده است.
Despite the title of intellectual property law، this legal system differs from the classic property law in several aspects، inter alia، the time of protection، the standards for protection، the scope of protection and the enforcement of intellectual property rights. These limitations and differences are largely because of the economic considerations regarding different kinds of positive efficiency -dynamic and static efficiency -which determine the structure of intellectual property law. While the grant of the exclusive right is due to the dynamic efficiency considerations to encourage the creators and innovators، the considerations of statistic efficiency and wide access of consumers to innovations ،cause limitations of this legal system. As a result، the necessity of managing trade-off between incentives – access should be a leading principle of policymakers of intellectual property law in determining the structure of the system and degree of protection، whether on the national، regional or international levels.
خلاصه ماشینی:
"از یک سو بر مبنای ملاحظات مربوط به کارایی پویا و با هدف ایجاد انگیزه در افراد برای تولید و افشاء اطلاعات و دانشهای نوین،حق انحصاری به خالقان این آثار اعطا میشود و از سوی دیگر،بر مبنای ملاحظات مربوط به کارایی ایستا و با هدف فراهم آوردن امکان دسترسی هرچه گستردهتر مصرفکنندگان به محصولات فکری تولید شده،محدودیتهای متعددی بر این حق انحصاری از قبیل مدت زمان حمایت و گستره حمایت وارد شده است.
این در حالی است که در حوزه حقوق ادبی و هنری نیز میتوان با مبنا قرار دادن هزینههای تولید و اهمیت اثر،زمانی که هزینههای تولید بالا بوده و یا اثر دارای اهمیت زیادی است،دامنه کالاهای موضوع حمایت حق را به منظور ایجاد انگیزه بیشتر برای تولید کنندگان گستردهتر در نظر گرفت.
نتیجه لزوم حمایت همزمان از تولیدکنندگان و مصرفکنندگان در صنعت تولید اطلاعات و دانش و ایجاد تعادل و توازن میان انگیزه-دسترسی،اصل راهنمای قانونگذاری در نهاد حقوقی مالکیت فکری به شمار میرود که تأسیس و برقراری یک نهاد قانونی ویژه با استلزامات و قواعد محدودکننده خاص و منحصر به فرد را موجب شده است.
درخصوص حق اختراع،هرچند بنا به استدلالهای اقتصادی و مطالعات تجربی،تعیین محدوده زمانی 20 ساله برای حمایت از اختراعات از جهت مطابقت با استلزامات کارایی توصیفی تأیید شده است اما در حوزه حقوق مالکیت ادبی و هنری،بنا به دلایل نظری مختلف و همچنین بر پایه شواهد و دادههای آماری متفاوت،کاهش مدت زمان حمایت توصیه شده است."