چکیده:
انبوه سازی و تولید انبوه مسکن طی چند دهه اخیر به سیاست محوری دولت در زمینه مسکن تبدیل شده است. این سیاست از برنامه دوم توسعه با طرح شعار «پاک» به مفهوم پس انداز، انبوه سازی و کوچک سازی به یکی از ارکان سیاست مسکن و در برنامه سوم به سیاست محوری بدل شد. در قالب این سیاست، حمایت هایی از نوع تخفیف های مالیاتی، واگذاری زمین و تخفیف در نرخ بهره تسهیلات بانکی صورت گرفت و در سال های اخیر نیز به حمایت از تولید انبوه مسکن، اعطای اراضی اجاره ای و حذف قیمت زمین از تابع تولید مسکن (طرح مسکن مهر) افزوده شده است. اما این حمایت ها تاثیر چندانی بر افزایش تولید انبوه مسکن نداشته است. فعالیت در حوزه انبوه سازی به صورت عام، و دسترسی به حمایت های مذکور از انبوه سازی به صورت خاص، غیر از هزینه های تولید، دارای دشورای ها یا هزینه های دیگری است. این هزینه ها در قالب تئوری اقتصاد نئوکلاسیک که حمایت ها در قالب آن صورت گرفته است، قابل تبیین نمی باشد. در این مقاله که اساسا بر مبنای نتایج طرح پژوهشی ارزیابی سیاست انبوه سازی مسکن تهیه شده، با استفاده از تئوری هزینه مبادله به روش گروه کسب و کار بانک جهانی هزینه های مبادله در مراحل دهگانه ساخت انبوه مسکن به روش موردپژوهشی (دو نمونه) بررسی و دلایل عدم موفقیت حمایت های سنتی از تولید انبوه مسکن تبیین شده است. نتیجه بررسی نشان می دهد که فقط بخش هایی از مراحل ساده شده ده گانه تولید مسکن بر اساس قانون مورد حمایت بوده و در عمل، حمایت ها در هیچ یک از مراحل به طور کامل تحقق نیافته است.
خلاصه ماشینی:
"در این مقاله که اساسا برمبنای نتایج طرح پژوهشی ارزیابی سیاست انبوهسازی مسکن تهیه شده،با استفاده از تئوری هزینه مبادله به روش گروه کسب و کار بانک جهانی هزیههای مبادله در مراحل دهگانه ساخت انبوه مسکن به روش موردپژوهشی(دو نمونه)بررسی و دلایل عدم موفقیت حمایتهای سنتی از تولید انبوه مسکن تبیین شده است.
نهاد و دستگاههای مرتبط با اجرای سیاست انبوهسازی که جهت مصاحبه و اخذ اطلاعات،مراجعه شدهاند،عبارتاند از: *سازمان تأمین اجتماعی *امور آب(مسئول امور مشترکین) *شهرداری منطقه 5(کارشناس امور عوارض و پروانه) *اداره امور مالیاتی غرب تهران (سرپرستی ارزیابی و نظارت-ادارهکل امور مالیاتی شهر تهران و کارشناس اداره امور مالیاتی غرب تهران) *امور برق(نظارت برتوزیع) *سازمان مسکن و شهرسازی استان تهران(مدیریت امور مسکن،دو کارشناس) *شهرداری منطقه 4(معاونت شهرسازی) *بانک صادرات ایران(کارشناس بررسی طرحها) در مطالعه صورت گرفته که درصدد سنجش هزینههای مبادله در مراحل مختلف تولید انبوه مسکن شامل هزینههای جذب حمایتهای اعلام شده در طی اجرای قانون برنامه سوم بوده،شاخصهای مورد استفاده به شیوه گروه کسب و کار بانک جهانی،به این ترتیب بوده است:تعداد فرایند در هر مرحله؛هزینههای قانونی هرفرایند؛ هزینههای پیگیری هرفرایند؛نسبت حمایتها در هرمرحله؛زمان هرفرایند؛و نسبتهای هزینههای مبادله(قانونی و پیگیری)به هزینههای ساخت و حمایتهای ریالی.
خلاصه نتایج برآورد هزینههای مبادله به ترتیب زیر است: 4-1-تعداد فرایند در هرمرحله براساس متوسط نظر انبوهسازان پروژههای نمونه(جشنواره و سوهانک)و کارشناسان دستگاههای مربوطه،برمبنای بیشترین تعداد فرایند در هرمرحله به ترتیب پرهزینهترین مراحل عبارتاند از: تأمین نیروی انسانی با فرض پیمانسپاری حداکثر(هر11 پیمان غالب در پروژههای انبوهسازی)با 61 فرایند؛ فروش و تفکیک با 36 فرایند؛ تأمین مالی از طریق تسهیلات بانکی با 23 فرایند."