چکیده:
مقاله حاضر، نظم گفتمانی امام خمینی(ره) پیرامون امنیت ملی و سیاست خارجی را در کانون توجه قرار داده است. در این نوشتار، پس از مروری بر بحث نظریه گفتمان و تحلیل گفتمان، دیدگاه های شش تن از متفکران متقدم و متاخر مسلمان پیرامون امنیت ملی و سیاست خارجی اجمالا آورده شده و سپس دیدگاه های حضرت امام(ره) در این خصوص به تفصیل تشریح گردیده است. سپس با ابتناء بر نظریه و روش تحلیل گفتمان، نقشه معانی یا نظم گفتمانی ایشان استخراج و مفصل بندی گردیده است. نظم گفتمانی مذکور ـ به عبارت دیگر ـ ابعاد مهمی از نظریه سیاسی حضرت امام(ره) را توضیح می دهد. این مقاله نشان می دهد که صورت بندی نظم گفتمانی امام(ره) حول موضوع یادشده، مودی به «احیاء گری اسلامی» به مثابه دال مرکزی بوده و باواسطه «عزت گرایی» به دو عنصر بسیار مهم «بازدارندگی و دفاع وظیفه محور» و «تعامل هدفمند و عزت مندانه با جهان» مرتبط می گردد.
خلاصه ماشینی:
"در موضوع دفاع مقدس نیز امام با اینکه مکررا از استمرار جنگ تا پیروزی نهایی بردشمن -منظور سقوط رژیم بعثی عراق-سخن گفته بودند،اما زمانی که کارشناسان نظامی-فرمانده وقت سپاه-و ستاد اقتصادی دولت دشواری این هدف را به سبب حمایت همهجانبه شرق و غرب از رژیم عراق و امکان ورود خسارات زیاد به کشور در اثر تداوم جنگ و فشار شدید اقتصادی به مردم را برای ایشان توضیح داده و خواستار حل مشکل شدند،امام که حفظ نظام جمهوری اسلامی را برهمه چیز اولی و مصلحت نخست میدانستند-و به سبب اجتهاد پویای متناظر با زمان و مکان-با پذیرش آتشبس مشروط به تحقق خواستههای ایران در میدان سیاست بینالمللی موافقت نمودند.
ح)اجتناب از انزوا و انعزال:نباید از تأکید حضرت امام(ره)برنفی سلطه در مناسبات خارجی،گسست از عرصه تعاملات بینالمللی نتیجه گرفته شود،چه آنکه ایشان انزوا و سیاست انعزال را خلاف عقل و شرع معرفی میکنند:«این معنا که گاهی اهل غرض و جهال این حرف را میزنند که ما نباید روابط داشته باشیم،از این بابت است که یا نمیفهمند یا غرض دارند؛زیرا تا انسان جاهل یا مخالف با اصل نظام نباشد،نمیتواند بگوید که یک نظام باید از دنیا منعزل باشد(صحیفه امام خمینی(ره)،1385،ج 19،ص 413).
مقارنه دیدگاههای امام خمینی(ره)با ماوردی،خواجه نظام الملک،خواجه نصیر الدین طوسی،ابن خلدون و متفکران متأخر شیعه(کاشف الغطاء و مدرس)پیرامون امنیت ملی و سیاست خارجی گویای نکات زیر است: الف)مصلحتگرایی در آرای ماوردی،جایگاهی ندارد و از این نظر فاصله آشکاری با دیدگاه امام خمینی(ره)دارد."