چکیده:
صلح از قدیمی ترین آرمان های بشری است و به دلیل آن که همیشه در معرض تهدید و مخاطره قرار داشته، همواره انسان ها چه از نظر تئوری و چه در عمل در تلاش برای چاره جویی به منظور برقراری، حفظ و تعالی آن بوده اند. با این وجود و به رغم مطلوبیت صلح، جامعه بشری در 3500 سال تاریخ مدون خود، تنها 205 سال را در صلح و آرامش به سر برده است. با این وجود و در حالی که حافظه تاریخی بشر متالم از زخم های به جا مانده از جنگ و خونریزی است، همواره تلاش هایی برای محدودکردن استفاده از نیروهای نظامی و توسل به زور در روابط ملل مختلف در جریان بوده است که همت خود را بر دستیابی به صلحی پایدار و ماندگار که از آرمان های بشری است گماشته اند. این مهم حاصل نمی شود مگر با اقدام به مهار قانونی بازیگرانی که در پی حصول به منافعشان خود را محق به پایمال حقوق سایرین می دانند. چون اخلاق از تامین صلح بین المللی عاجز ماند، حقوق بین الملل به امید تحقق بخشیدن به این هدف به وجود آمد. عدم توانایی جامعه ملل در ممانعت از بروز جنگ جهانی دوم باعث گردید سامانه جدیدی برای تامین امنیت بین الملل تدبیر گردد و منشور ملل متحد در اولین عبارت از مقدمه خود هدف اولیه اش را «محفوظ نگه داشتن نسل های آینده از بلای جنگ» اعلام نماید. قاعده منع توسل به زور در منشور ملل متحد هرگونه اقدام زورمدارانه در مناسبات بین المللی را شامل می شود. در این پژوهش ضمن بررسی تحولات حقوقی در این زمینه، استثنائات وارد بر این قاعده حقوقی را بررسی خواهیم کرد.
خلاصه ماشینی:
"مسئله قابل بررسی در مورد این ماده از منشور این است که آیا دفاع مشروع را میتوان تا حدی توسعه داد که عکس العمل در مقابل نفوذ تدریجی نیروهای نظامی یا واحدهای داوطلبی که مورد حمایت یک کشور خارجی هستند در خاک کشور دیگر و تجاوز نظامی غیر مستقیم،به معنی سازمان دادن گروههای مخالف و یاری رساندن و کمک مالی به این گروهها و تشویق و ترغیب آنها در اقداماتی که علیه کشور دیگر انجام میدهند یا اغماض نسبت به اینگونه اقدامات،و دخالت در یک جنگ داخلی را نیز شامل شود یا صرفا هنگام توسل به زور مؤثری که در یک معین صورت گرفته باشد را دربر میگیرد؟ایالات متحده آمریکا و دولت ویتنام جنوبی،دفاع در برابر نفوذ تدریجی واحدهای ویتنام شمالی و ویت کنگ را و رژیم غاصب صهیونیستی،نسبت به تهاجماتش به اردوگاههای فلسطینیها در جنوب لبنان به بهانه حمایت فعالانه لبنان از اقدامات تروریستها و گروههای چریکی در خاک خود،از چنین تفسیر موسعی از مشروعیت دفاع از خود،سعی بر توجیه اقدامات خود کردند.
باید توجه داشت که در شرایط و حدود این اصل در عمل،اتفاق نظر وجود ندارد: الف)حکومت تا زمانی که به طور قطعی ساقط نشده است،میتواند از نیروهای خارجی درخواست کمک کند اما در هنگام جنگ داخلی،تشخیص دقیق و بررسی تحقق این شرایط بسیار مشکل است؛ب)برخی معتقدند،چنانچه درخواست برای هدفی غیر قانونی (مانند کشتار جمعی)صورت نگرفته باشد و نیز شورش داخلی هنوز به جنگ داخلی1 که مورد شناسایی حقوق بینالملل است نینجامیده باشد،کمک مشروع است."