چکیده:
پیش از انقلاب ، تشکیل شرکت های سهامی زراعی در کنار سایر نظام های بهره برداری کشاورزی نوین ، راهبردی برای تغییر ساختارهای ناکارآمد بخش کشاورزی بوده است که به سبب بیتوجهی به مشارکت روستاییان و نارضایتی آنان ، با وقوع انقلاب به سرعت از هـم پاشـید. پـس از گذشـت چنـد دهـه و گسترده تر شدن نظام خرده مالکی، عدم استفادة بهینه از منابع آب و خـاک و اهـداف توسـعه بخـش کشاورزی در برنامه های توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور، لزوم تغییر در نظام بهره برداری را ایجـاب کرده است . ازاین رو، برخی از کارشناسان منطقه ای جهاد کشاورزی معتقدنـد بـا ایجـاد تغییراتـی در ساختار تشکیلاتی شرکت های سهامی زراعی، میتوان بر اثربخش بودن این نظـام در زمینـ ه توسـع ه کشاورزی و روستایی امیدوار بود. نمود این اعتقاد را میتوان در شکل گیری شرکت سهامی زراعـی در دشت سهل آباد به عنوان اولین شرکت سهامی پس از انقلاب به همراه سایر شرکت های تشکیل یافته در استان خراسان جنوبی مشاهده کرد. این مقاله با ارائه و بررسی شاخص های مشارکتی جامعه روستایی در دشت سـهل آبـاد ، بـه دنبـال تحلیل نقش و جایگاه آن ها در زمینه تشکیل و فعالیت شرکت سهامی زراعی یادشده است . این تحقیق به لحاظ هدف ، کاربردی و از نظر ماهیت و روش ، توصیفی- تحلیلی است و برای رسیدن بـه اهـداف از روش های اسنادی و میدانی استفاده کرده است . جامعه تحقیق مشتمل بر ٢٠٢ سـهام دار اسـت کـه از میان آن ها ١٣٠ سهام دار با کمک فرمول کوکران و روش نمونه گیری تصـادفی سـاده انتخـاب و مـورد پرسش گری واقع شده اند. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار SPSS صورت گرفته است . نتایج حاکی از آن است که میزان مشارکت جامعه روستایی بر حسب شاخص RPPI- که معر ف میزان مشارکت افراد ناحیه در تشکیل شرکت سهامی زراعی است - زیاد بوده و همچنین میزان مشارکت سهام داران شرکت بر حسب شاخص FSPI- که معر ف مشارکت سهام داران در فعالیت های شرکت سهامی زراعی در طی یک سال است - در سطح متوسطی قرار داشته است . در نهایت ، میتوان گفت بهره برداران زراعی دشت سهل آباد در تشکیل و تداوم فعالیت این شرکت نقش اساسی داشته اند.
خلاصه ماشینی:
"تحلیل نقش جامعۀ روستایی در شرکت های سهامی زراعی جدید با بهره گیری از شاخص های مشارکتی RPPI و FSPI (مطالعۀ موردی شرکت سهامی زراعی سهل آباد در شهرستان نهبندان ) 2 *1 محمود فال سلیمان ، محمد حجیپور ١- استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه بیرجند، ایران ٢- کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه بیرجند، ایران دریافت : ٩٠/٦/٨ پذیرش : ٩٠/١٢/١٠ چکیده پیش از انقلاب ، تشکیل شرکت های سهامی زراعی در کنار سایر نظام های بهره برداری کشاورزی نوین ، راهبردی برای تغییر ساختارهای ناکارآمد بخش کشاورزی بوده است که به سبب بیتوجهی به مشارکت روستاییان و نارضایتی آنان ، با وقوع انقلاب به سرعت از هـم پاشـید.
جدول ١ ارقام مربوط به نماگرهای شاخص RPPI در ناحیۀ شرکت سهامی زراعی سهل آباد متغیر موقعیت خانوارهای بهره بردار زراعی/ سهام داران (ساکن در محل ) اراضی زراعی (هکتار) حجم آب استحصالی سالیانه (مترمکعب ) کل ناحیۀ قرارگیری شرکت سهامی زراعی 130 1300 21119000 شرکت سهامی زراعی 103 1179 12366000 درصد 79 91 59 (منبع : مهندسین مشاور ویسان ، ١٣٨٦) ٥-٢-٢- محاسبۀ شاخص مشارکت سهام داران شرکت سهامی زراعی (FSPI) به طور کلی، نماگرها و نحوة محاسبۀ شاخص مشارکتی سهام داران در شرکت سـهامی زراعـی پس از تشکیل آن ، به قرار زیر بوده است : 2(SWTR+SLR) +FMR+oPR+FPoR FSPI = 5 × 100 W(sf) SWTR= W(st) SWTR١: نسبت سهم سهام دار از کل تعداد ساعت آب واگذارشده به شرکت سهامی زراعی؛ (W)sf: میزان ساعت آب واگذارشده به شرکت سهامی زراعی از سوی سهام دار (در سال )؛ 1."