چکیده:
مقاله حاضر ابتدا با معرفی و تعریف «حدیث ثقلین» به اهمیت آن در اعتقادات شیعه و نیز در تقویت جریان تقریب میان مذاهب اسلامی می پردازد. حدیث ثقلین بیان گر اعتقاد شیعه به تحریف ناپذیری قرآن، عصمت ائمه (ع)، استمرار امامت، و زنده بودن امام زمان (عج) است. هم چنین این حدیث با خطابی جهان شمول جانشینان پیامبر اکرم (ص) و مرجعیت علمی اهل بیت رسول خدا (ص) را تبیین می کند. در این زمینه برخی مناقشات نیز مطرح است، ازقبیل انحصار وجوب تمسک به قرآن با استفاده از حدیث صحیح مسلم و یا ترجیح احادیثی که اصطلاح عترت و اهل بیت پیامبر در آن ها نیامده است، که بدان ها اشاره می شود. سپس با توجه به اهمیت علمی و تاریخی حدیث الثقلین اثر قوام الدین محمد وشنوی قمی، به بررسی شیوه خاص و آموزنده او در بررسی اسناد و طرق روایی حدیث ثقلین می پردازیم و بر جایگاه مهم این کتاب در مناسبات تاریخی تقریب میان مذاهب اسلامی تاکید می شود.
خلاصه ماشینی:
چگونه می توان اصل وجود روایتی را که در صحیح ترمذی و صحیح نسائی و مسـند احمـد و کنزالعمـال و مسـتدرک حاکم نیشابوری و دیگران نقل شده است و به تعبیر سمهودی در اسناد آن بیش از ٢٠ تن از صحابة بزرگ پیامبر خدا شرکت دارند، انکار کرد؟ حافظ بن عبدالعزیز اخضـر پـس از نقـل این حدیث می گوید: «رسول خدا این حدیث را در حجة الوداع بیان فرموده است و هرکس در صحت آن تردید کند و مانند ابن جوزی آن را جعلـی و دروغ بدانـد، راه خطـا پیمـوده 3 است و حتی ابن حجر هیتمی در کتاب الصواعق المحرقة علی اهل البدع و الضلال و الزندقة ، که اساساً کتابی در رد شیعه است ، ناقلان حدیث ثقلین را توثیـق و اعتبـار آنـان را تصـدیق کرده است » (خوئی ، ١٣٩٥: ٤٩٩؛ فیروزآبادی ، ١٤٢٤: ٢/ ٦٢).
٤. در این جا باید به روایت معتبر دیگری که از روایات شارحِ حدیث ثقلین است ، اشاره کرد که عدد اهل بیت را شمارش کرده اند (همان :٢/ ٣٣)، چنان که مسلم در صحیح خود بـه سندش از جابر بن سمره چنین نقل می کند: دخلت مع ابی علی النبی (ص ) فسمعته یقول : إن هذا الامر لا ینقضی حتی یمضی فیهم إثناعشـر خلیفة .