چکیده:
خطابه یا ایراد سخن یا بیان مقصود به صورتی که از نظر محتوی و ترکیبات و ساختار ادبی دارای نظمی خاص و منطقی و معقول باشد، از دیرباز و شاید همزاد با پیدایش زبان وجود داشته و همزمان با پیشرفت و تکامل تمدن و اندیشه بشری این فن نیز تکامل یافته است.پیش از آنکه وسایل ارتباط جمعی پدیدآید، خطابه به عنوان وسایل ارتباط جمعی و اطلاع رسانی ایفای نقش می کرد. شاید به دلیل شنیداری بودن و زنده بودن اجرای خطابه جایگاه اثر گذاری آن هنوز حفظ شده است. با آمدن دین اسلام، محتوی و ساختار و فنون بدیعی خطابه ارتقاء شگرفی یافت و کارکرد آن راهبردی و متنوع گردید.نمونه هایی از این نوع تحولات خطابه در این مقاله آمده است.
خلاصه ماشینی:
ir"/> دکتر عبدالحسین فقهی استادیار دانشگاه تهران محمد رضا غفاری کارشناس ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران چکیده خطابه یا ایراد سخن یا بیان مقصود به صورتی که از نظر محتوی و ترکیبات و ساختار ادبی دارای نظمی خاص و منطقی و معقول باشد، از دیرباز و شاید همزاد با پیدایش زبان وجود داشته و همزمان با پیشرفت و تکامل تمدن و اندیشه بشری این فن نیز تکامل یافته است.
خطابه جاهلی دارای دو اسلوب مهم بود که یکی از آن دو مبتنی بر عقل بود و به تفصیل و تعلیل و بیان شواهد و ادله تکیه داشت و شامل عباراتی کوتاه و حکمت های فراوانی بود که عقل را مورد خطاب قرار می داد و برای سرایندگان آن همچون آیات منزلی بود که شک و تردیدی در آن راه نداشت و دستوری که نمی توان از آن سرپیچی کرد و تعمدی در به کارگیری سجع و بدیع نداشتند.
با وجود اینکه شباهت زیادی به نثر مسجع دارد اما آهنگ و وزن آن به شعر بیشتر متمایل است و این ویژگی در تمام خطابه های جاهلی بدون استثناء دیده می شود ، زیرا نثرمسجع با آهنگی دل انگیز توجه مردم را به خود جلب کرده و به راحتی در دلهای آنان جای می گرفت .
مسجع بودن آنها مانند خطبه های جاهلی نیز به وضوح دیده می شود هرچند این ویژگی هدف اصلی خطبای اسلامی نبوده و آنان بیشتر به مضامین والای دینی توجه می کردند تا سجع و قافیه پردازی.