چکیده:
فاطمیان در سال 336 ه.ق خاندان کلبی را به حکومت جزیره صقلیه فرستادند.
صقلیه یا همان سیسیل بزر گترین جزیره ی دریای مدیترانه است که از زمان حکومت اغلبیان در
افریقیه، تحت سلطه مسلمانان درآمد. حکومت کلبیان در این جزیره یک قرن ادامه یافت. دربار
آنها محل رفت و آمد عالمان و دانشمندان و شاعران و بلرم (پالرمو امروزی) پایتخت جزیره، از
شهرهای پر رونق مغرب اسلامی بود.
بررسی کتاب ها و منابع و مآخذ موجود در تاریخ مغرب اسلامی و تحلیل آنها روشن می سازد
که در صقلیه- با وجود اث رپذیری علمی و فرهنگی از شمال آفریقا و به خصوص افریقیه- در کنار
توجه به علوم اسلامی نظیر فقه و حدیث و لغت و ... به علوم عقلی نیز پرداخته می شده است.
رونق این علوم در جزیره صقلیه در کنار تسامح و تساهل موجود در جامعه صقلی روزگار
کلبیان، سبب شد دانشمندان و اندیشه ورزان، از سایر بلاد به جزیره قدم گذاشته و به شکوفایی و
رونق علمی آن بیافزایند. در مقابل نیز عده ای از اندیشمندان صقلی با مهاجرت به دیگر مناطق
جهان اسلام، میراث علمی آن را به این سرزمین ها منتقل نمایند.
خلاصه ماشینی:
"بررسی کتابها و منابع و مآخذ موجود در تاریخ مغرب اسلامی و تحلیل آنها روشن میسازدکه در صقیله-با وجود اثرپذیری علمی و فرهنگی از شمال آفریقا و به خصوص افریقیه-در کنارتوجه به علوم اسلامی نظیر فقه و حدیث و لغت و...
مسلمانان از ابتدای فتوحات افریقا،به صقلیه نیز توجه داشتند و حملاتغزواتی نیز انجام دادند،ولی اولین حملهی جدی به جزیره،با هدف اشغال آن،توسط یک فقیهو قاضی بزرگ ایرانینژاد مالکی مذهب،به نام اسد بن فرات،و در زمان حکومت اغلییان برافریقیه و در سال 212 ه ق صورت گرفت(ابن تمیم قیروانی،1968،163-165؛محموداسماعیل عبد الرزاق،1972،40)و فاطمیان حکومت جزیرهی صقلیه را به آسانی به دست گرفتند.
وی،به همراه برادر،از مداحان خندان کلبی به شمار میآمدند،اما ابو عبد الله محمد از شهرت و علم و دانش بیشتری برخوردار بوده،و همانگونهکه گفته شد،پزشک محسوب میشده است.
بههرحال،اگر سخن الگود را بپذیریم،عقیدهی ابن قطاع که به ابو عبد الله محمد بنحسن ابن الطوبی نزدیک بوده است،نادرست به نظر میآید؛و آن دسته از معاصرانی که بهتاریخ صقلیه پرداختهاند،به این نکته اشاره نکرده،نه تقدم زمانی ماسویه با ابن طوبی را در نظرگرفته،و نه به ماسویهی اصغر اشارهای کرده،و بهطور کلی،با ذکر نام استاد وی در طب،ازکنار آن گذشتهاند.
این امر،بیانگرآن است که مردم در صقلیه به علم کلام آشنایی داشتهاند و اوضاع علوم عقلی در این جزیره باسایر مناطق مغرب و شمال افریقا تا حدودی متفاوت بوده است.
نجوم از دیگر شاخههای علوم عقلی رایج در صقلیه در این دوران،نجوم یا ستارهشناسی است."