چکیده:
چکیده: سادات از مهم ترین گروه های اجتماعی در تاریخ اسلام هستند، گرچه در رویکرد به
مفهوم سیادت در ادوار مختلف، شاهد تغییراتی هستیم. در دوره صفویه نیز، مفهوم و مصداق سیادت
از چالش های نظری موثر بر واقعیت های آن عصر به شمار می رود. در این پژوهش، گستره ی مفهومی
سیادت (هاشمی، طالبی، علوی...) و نحوه ی انتساب سیادت (پدری، مادری) براساس تحلیل مفهومی
و متنی منابع مختلف، مورد بررسی قرار گرفته تا تعریفی کامل از مفهوم سید و سیادت در این دوره
به دست آید.
بر اساس بررسی های انجام شده، هرچند درباب مفهوم سیادت و نحوه ی انتساب آن، در منابع
فقهی، حدیثی، جدلی و نسب نامه نگاری عصر صفوی با دیدگاه های متنوعی روبه رو هستیم، اما دقت
در منابع تاریخی این عصر نشان می دهد؛ مفهوم سیادت در این دوره با تعریف سیادت فاطمی
انطباق داشته است
خلاصه ماشینی:
"اما مسالهی قابل بررسی،تعریف سید در این دوره است و اینکه عنوان سیادت به چه کسانی تعلق میگرفت؟آیا لفظسید در این دوره به معنای عموم بنی هاشم است یا به معنای فرزندان ابو طالب(طالبی)و یا بهمعنای فرزندان علی(ع)(علوی)؟گذشته از آن،آیا همهی دیدگاهها،انتساب را از جانب پدر میدانندیا انتساب از ناحیهی مادر را نیز میپذیرند؟ لذا سوال اصلی این تحقیق را میتوان چنین بیان کرد: در دورهی صفویه مبنای تعیین،گسترهی مفهومی و نحوهی انتساب سیادت چه بود و چهتحولی نسبت به دوران پیشا صفوی داشت؟ در این تحقیق،منابع فقهی،حدیثی،جدلی و نسبنگاری عصر صفوی،به عنوان متون اصلیمرتبط با موضوع سیادت و متون تاریخی که انعکاس دهندهی وضع موجود آن دورهاند،براساس روش تحلیل تاریخی مفهومی و متنی{o1o}،مورد بررسی و مقایسه قرار گرفتهاند تا تحول وتنوع مفهوم سیادت در این دوره به تصویر کشیده شود.
{o5o}در واقع در قرون منتهیبه برآمدن صفویان،شاهد بروز مسایلی در حوزهی سیاست و اجتماع هستیم که توانستهاند{o(1)محمد بن علی بن الحسین بن بابوبه قمی(1415 ق)المقنع،قم:موسسهی امام هادی،ص 176؛جعفر بن حسن محقق حلی(1358)شرایع الاسلام فی مسایل الحلال و الحرام،ترجمهی ابو القاسم بن احمد یزدی،تهران:دانشگاه تهران،ص 348؛محمد بنجمال الدین مکی عاملی(شهید اول)[بیتا]البیان،قم:مجمع الذخائر الاسلامیه،ص 219.
علامه مجلسی و سید محمد اشرف،سیادت را انتساب از جانب پدریا مادر(فقط حضرت زهرا)به بنی هاشم میدانند و قائل به رجحان سادات فاطمی بر دیگرسادات هستند،اما شیخ حر عاملی پیرو نظر عامهی فقهاست و فیض کاشانی نیز،اگرچه بهطور ضمنی،به انتساب مادری نگاهی دارد اما سادات را همان مطلق بنی هاشم فرض میکند."